Zatrudnienie pracownika przez rolnika - jaka umowa i składki?

Na czym polega umowa-zlecenie?

Umowa-zlecenie podlega przepisom Kodeksu cywilnego. Polega ona na tym, że przyjmujący zlecenie, tj. zleceniobiorca, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, tj. zleceniodawcy (art. 734 § 1 K.c.). Czynnością prawną jest np. zawarcie umowy bądź reprezentowanie zleceniodawcy przed organami sądowymi lub administracyjnymi. Mimo że definicja umowy-zlecenia nie obejmuje zleceń dotyczących wykonywania faktycznych czynności, to w praktyce tę umowę często stosuje się także w odniesieniu do takich właśnie czynności, polegających np. na sprzątaniu pomieszczeń biurowych czy roznoszeniu ulotek, sprzedaży jabłek. Przepisy dotyczące umów-zleceń stosujemy bowiem do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami (art. 750 K.c.). Umowa-zlecenie może być zarówno odpłatna jaki i nieodpłatna. Postanowienia z tym zakresie zależą od woli stron. Jeżeli jednak ani z umowy, ani z innych okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za realizację zlecenia należy się wynagrodzenie. Co do zasady wynagrodzenie przysługuje zleceniobiorcy dopiero po wykonaniu zlecenia (np. na podstawie przedłożonego rachunku), chyba że z umowy wynikają inne postanowienia w tym zakresie. Z reguły koszty związane z wykonanie zlecenia ponosi zleceniodawca.

Zobacz również: Zatrudnienie pracownika na KRUS-ie

Stawka godzinowa przy umowie-zlecenie

Trzeba pamiętać, że od 1 stycznia 2017 r. osoby fizyczne będące zleceniobiorcami mają prawo do minimalnej stawki za godzinę wykonywanego zlecenia. Godzinowa stawka minimalna ma zastosowanie do każdej umowy-zlecenia, niezależnie od sposobu ustalania wynagrodzenia przez jej strony, tj. godzinowego, dziennego, tygodniowego czy miesięcznego. Przyjmując, że w 2017 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 2000 zł brutto, za godzinę wykonywania zlecenia należy zapłacić 13 zł. Niemniej minimalna stawka godzinowa wzrasta wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia ustalonego dla pracowników. Nowe przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu zawierają zakaz zrzekania się prawa do wynagrodzenia w wysokości wynikającej z godzinowej stawki minimalnej, jest to przepis bezwzględnie obowiązujący. Należy przyjąć, że jeśli stawka godzinowa zostanie zagwarantowana w wysokości wyższej niż minimalna, zrzeczenie jest możliwe tylko do wysokości różnicy wynikającej z zapewnionej stawki i stawki minimalnej.

Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają osoby fizyczne, które na terenie Polski wykonują pracę na podstawie umowy-zlecenia. Każda umowa-zlecenie zawarta po 13 stycznia 2000 r. bez względu na czas jej trwania, powoduje obowiązek ubezpieczeń emerytalnych i rentowych od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy, chyba że zachodzą okoliczności wyłączające ten obowiązek. Z tytułu wykonywania umowy-zlecenia powstaje również obowiązek ubezpieczenia wypadkowego. Ubezpieczeniu chorobowemu zleceniobiorcy i osoby z nim współpracujące podlegają na zasadzie dobrowolności. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku, jeżeli zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie złożone w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania umowy-zlecenia.

Zobacz również: Umowa zlecenie a KRUS

Ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania pracy na podstawie zlecenia

Przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania pracy na podstawie zlecenia istotne znaczenie ma fakt posiadania przez zleceniobiorcę innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń oraz fakt zawarcia tej umowy z własnym pracodawcą. Za pracownika uważa się bowiem osobę pozostającą w stosunku pracy, a także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Trzeba pamiętać, że wykonywanie umowy-zlecenia nie zawsze jest jedynym tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Zleceniobiorca może bowiem jednocześnie pozostawać w stosunku pracy, wykonywać inną umowę-zlecenie, prowadzić pozarolniczą działalność, być rolnikiem, duchownym czy osobą pozostającą w stosunku służby. Występuje wówczas zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych, gdzie jednym z tytułów jest wykonywanie pracy na podstawie-zlecenia. I tak osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę i jednocześnie wykonująca umowę-zlecenie zawartą z innym podmiotem niż pracodawca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu pozostawania w stosunku pracy.

Zobacz również: Czy rolnik może zatrudnić pracownika?

Kiedy ubezpieczenie z tytułu wykonywania umowy-zlecenia ma charakter dobrowolny?

Natomiast z tytułu wykonywania umowy-zlecenia ubezpieczenia emerytalne i rentowe mają dla niej charakter dobrowolny, jeżeli:

1. W umowie o pracę ma zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie lub
2. Nie ma zagwarantowanego co najmniej minimalnego wynagrodzenia, ale podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie.

W przypadku gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z tytułu wykonywania umowy-zlecenia.

Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym osoby wykonujące pracę na podstawie umowy-zlecenia, jeżeli są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami – do ukończenia 26 lat. Do celów ubezpieczeń społecznych uznaje się, że uczniem do 31 sierpnia każdego roku jest osoba, która:

• kontynuuje naukę w tej samej szkole,
• ukończyła szkołę i rozpoczyna naukę w szkole, której rok szkolny rozpoczyna się 1 września,
• ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki.

Ponadto za ucznia szkoły – do 30 września – uznaje się osobę, która przedstawi zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe. Zgodnie z przepisami ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym – studentem jest osoba kształcąca się na studiach pierwszego lub drugiego stopnia albo na jednolitych studiach magisterskich.

Obowiązek ubezpieczeń społecznych zleceniobiorców będących studentami

Przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń społecznych zleceniobiorców będących studentami nie ma znaczenia obywatelstwo ani kraj odbywania studiów. Zatem każdy student (do ukończenia 26 lat), bez względu na obywatelstwo i kraj odbywania studiów, spełnia warunki do zwolnienia z obowiązku ubezpieczeń społecznych w przypadku podjęcia pracy na podstawie umowy-zlecenia. Tym samym Pani jako rolnik – zleceniodawca nie zgłasza tych osób do ubezpieczeń, a od uzyskiwanego wynagrodzenia nie rozlicza składek ZUS.

Jak wynika z przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), Pani jako rolnik, zatrudniająca osoby na umowę-zlecenie staje się ich pracodawcą i musi zgłosić się do ZUS jako płatnik składek. Zgłoszenie następuje przez złożenie formularza ZUS ZFA. Z kolei na formularzu ZUS ZUA (lub ZUS ZZA, jeśli będzie on podlegał tylko obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu) dokonuje Pani zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń. Zleceniobiorca, jeżeli zlecenie z Panią jest jego jedynym zatrudnieniem i nie jest studentem, podlega w ZUS obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zleceniodawca może też zgłosić zleceniobiorcę do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, ale tylko wtedy, jeśli ten złoży mu wniosek o przystąpienie do tego ubezpieczenia.

Obu zgłoszeń dokonuje się w terminie 7 dni od daty powstania stosunku prawnego uzasadniającego objęcie ubezpieczeniami zatrudnionej osoby (tu: od dnia oznaczonego w umowie-zleceniu jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania).

Za każdy miesiąc trwania umowy jest Pani zobowiązana do składania dokumentów rozliczeniowych za zatrudnioną osobę. Należne składki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne za pracownika są wykazywane w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA załączony do deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA (łączne składki, które za dany miesiąc należy wpłacić do ZUS). Dokumenty rozliczeniowe powinny być składane w terminie do 15. dnia danego miesiąca za miesiąc poprzedni i w tym terminie składki powinny być opłacane.

Podstawa wymiaru składek ZUS pracowników

Podstawę wymiaru składek ZUS pracowników, co do zasady, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uwzględnia się wszystkie wypłacone lub postawione do dyspozycji ubezpieczonego przychody stanowiące podstawę wymiaru składek. Za zatrudnionego pracownika, którego wynagrodzenie będzie równe co najmniej minimalnemu, należy opłacać składkę na Fundusz Pracy. Składka ta wynosi 2,45% podstawy wymiaru i jest w całości finansowana ze środków pracodawcy. Nie ma obowiązku jej opłacania, jeżeli zatrudniony pracownik ukończył 55 lat (w przypadku kobiet) lub 60 (lat w przypadku mężczyzn).

Jako że jako rolnik nie jest Pani przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, to nie ma Pani obowiązku opłacać składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za zatrudnionych zleceniobiorców.

Po zakończeniu wykonywania umowy-zlecenia musi Pani wyrejestrować zleceniobiorcę z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w organie rentowym na formularzu ZUS ZWUA, a także siebie jako płatnika składek, na formularzu ZUS ZWPA.

Składki na poszczególne ryzyka ubezpieczeniowe wynoszą:

• ubezpieczenie emerytalne – 19,52% podstawy wymiaru,
• ubezpieczenia rentowe – 8% podstawy wymiaru,
• ubezpieczenie chorobowe – 2,45% podstawy wymiaru,
• ubezpieczenie wypadkowe – od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru.

Jeszcze raz zaznaczam, umowa-zlecenie dla nie-studenta może rodzić tytuł tylko do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli osoba ją wykonująca jest np. pracownikiem zatrudnionym w innym podmiocie w pełnym wymiarze czasu pracy i umowy zlecenia nie wykonuje na rzecz własnego pracodawcy.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.