• Autor: Michał Berliński
Jestem ubezpieczona w KRUS-ie od dwudziestu kilku lat. W lutym 2018 podjęłam pracę na umowę-zlecenie, były to 2 godziny dziennie. Zleceniodawca nie dawał mi żadnej umowy. Dostałam ją dopiero w czerwcu 2018 r., a później dostałam do końca roku 2018. W październiku 2018 r. wzięłam zwolnienie chorobowe. Zwolnienie było wystawione później do 04.01.2019. Czy zwolnienie mi przysługiwało, czy nie złamałam prawa?
Chcąc odpowiedzieć na Pani pytanie w sposób kompleksowy oraz pełny, należy wyjść od wskazania różnicy pomiędzy opłacaniem ubezpieczenia w ZUS-ie i w KRUS-ie. Składki w ZUS-ie opłacane są przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą regulowaną przez odmienne przepisy lub zatrudnionych na umowę o pracę lub umowę-zlecenia. Ubezpieczenie w KRUS zaś zarezerwowane jest dla rolników. Ustawa precyzyjnie wskazuje, kogo uważa się za rolnika, a kogo za domownika rolnika. Zgodnie bowiem z treścią art. 6 ustawy rolnikiem jest pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym.
Dodatkowo ubezpieczonym w rolniczej Kasie może być nie tylko rolnik ale również domownik rolnika. Ustawa za domownika rozumie osobę bliską rolnikowi, która:
W tym miejscu ustawa precyzuje również, kiedy domownik lub rolnik nie może podlegać ubezpieczeniu społecznemu w KRUS-ie. Ma to miejsce w przypadku, gdy rolnik lub domownik będzie podlegał innemu ubezpieczeniu społecznemu. Podleganie innemu ubezpieczeniu społecznemu w przypadku Pani będzie miało miejsce gdy zostanie Pani zatrudniona na umowę o pracę lub umowę zlecenie- gdyż obie te umowy rodzą konieczność zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych- w tym przypadku w ZUS.
Zobacz również: Młody rolnik a praca na etacie
Pamiętajmy bowiem, że podjęcie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę wiąże się z obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym oraz zdrowotnym w ZUS-ie, bez żadnych wyjątków. To zaś oznacza utratę prawa do opłacania ubezpieczenia w KRUS-ie.
Zawarcie umowy zlecenia od pewnego czasu wiąże się również z koniecznością objęcia takiej osoby ubezpieczeniem społecznym w ZUS-ie oraz koniecznością opłacania podatku dochodowego PIT od tejże umowy. W tym przypadku ustawodawca przewidział jednak wyjątek w postaci progu dochodowego, który nie może zostać przekroczony.
Zgodnie bowiem z treścią ust. 1 art. 5b „rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy, został objęty innym ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania umowy, o której mowa w art. 6 ust.1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778), lub powołania do rady nadzorczej, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie wykonywania umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, lub pełnienia funkcji w radzie nadzorczej, pomimo objęcia go z tego tytułu innym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przychód osiągany z tego tytułu w rozliczeniu miesięcznym nie przekracza kwoty równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, ustalonemu na podstawie odrębnych przepisów”.
Zobacz również: KRUS odwołanie od decyzji lekarza orzecznika
Wobec powyższego bez problemu można zawrzeć cywilnoprawna umowę-zlecenia, jednakże musi Pani pamiętać, aby wynagrodzenie nie przekraczało kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, które od 1 stycznia 2019 roku wynosi 2250 zł brutto. Koniecznie w tym przypadku musi Pani jednak pamiętać o zgłoszeniu tego faktu również w swojej placówce KRUS. Od daty zawarcia umowy jest na to 14 dni – przekroczenie tego terminu może skutkować utratą praw do rolniczego ubezpieczenia społecznego w KRUS-ie, czyli też de facto utraty statusu rolnika.
Brak konieczności zgłoszeń ma miejsce w przypadku umowy o dzieło. Umowa o dzieło po jej zawarciu nie rodzi konieczności zgłoszenia tego faktu do ubezpieczeń społecznych, a tym samym nie skutkuje wykluczeniem z ubezpieczenia w KRUS-ie. Brak jest w tym przypadku również limitu wynagrodzenia, inaczej niż ma to miejsce przy umowie-zleceniu.
Wobec tego wskazać należy, że aby nie utracić statusu rolnika, musi Pani fakt zawarcia umowy zlecenia zgłosić do KRUS-u, należy to zrobić jak najszybciej, bowiem gdy sam KRUS się tego dopatrzy, na pewno utraci Pani statusu rolnika. Wykreślenie może nastąpić również z mocą wsteczną.
Zobacz również: Czy na KRUS-ie można pracować na umowę o dzieło?
Opóźnione zgłoszenie umowy-zlecenia Pani Anna, rolniczka ubezpieczona w KRUS-ie, w lutym 2022 roku podjęła dodatkową pracę na umowę-zlecenie, nie wiedząc, że powinna ten fakt zgłosić do KRUS-u. Gdy w czerwcu 2022 roku KRUS wykrył ten fakt, Pani Anna została wyrejestrowana z ubezpieczenia w KRUS-ie z mocą wsteczną, co spowodowało konieczność opłacenia zaległych składek w ZUS-ie oraz utratę prawa do świadczeń z KRUS-u.
Przekroczenie limitu dochodów Pan Marek, również rolnik ubezpieczony w KRUS-ie, podpisał umowę-zlecenie na kilka godzin tygodniowo. Początkowo jego wynagrodzenie było niskie, jednak w sierpniu 2023 roku zleceniodawca zlecił mu dodatkowe godziny, przez co jego przychód w tym miesiącu przekroczył minimalne wynagrodzenie. KRUS w wyniku kontroli stwierdził naruszenie przepisów i cofnął jego ubezpieczenie rolnicze, uznając je za nieważne od sierpnia.
Zwolnienie chorobowe a prawo do świadczeń Pani Katarzyna, rolniczka z wieloletnim ubezpieczeniem w KRUS-ie, w październiku 2018 roku przeszła na zwolnienie lekarskie, mimo że od lutego tego roku pracowała na umowie-zlecenie. Zleceniodawca wystawił umowę z opóźnieniem, dopiero w czerwcu 2018 roku. Choć Pani Katarzyna miała prawo do zasiłku chorobowego z KRUS-u, późniejsze ustalenie faktu pracy na umowie-zlecenie, której dochody przekraczały minimalne wynagrodzenie, spowodowało cofnięcie świadczenia i obowiązek zwrotu wypłaconych środków.
Osoby ubezpieczone w KRUS-ie muszą zachować szczególną ostrożność przy podejmowaniu dodatkowej pracy na umowę-zlecenie. Aby nie stracić prawa do ubezpieczenia rolniczego, kluczowe jest przestrzeganie limitu dochodów oraz zgłoszenie faktu zawarcia umowy w KRUS-ie w odpowiednim terminie. Zaniedbanie tych obowiązków może skutkować utratą ubezpieczenia z mocą wsteczną oraz koniecznością zwrotu świadczeń. W przypadku wątpliwości warto skonsultować się z KRUS-em lub prawnikiem, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji.
Jeżeli masz wątpliwości dotyczące ubezpieczenia w KRUS-ie, pracy na umowie-zlecenie lub innych kwestii prawnych związanych z działalnością rolniczą, skorzystaj z naszych porad prawnych online. Oferujemy szybkie i rzetelne wsparcie, dostosowane do Twojej sytuacji. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać fachową pomoc bez wychodzenia z domu.
1. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Michał Berliński
Prawnik, absolwent Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie. Studia ukończył w 2015 roku obroną pracy magisterskiej w Katedrze Prawa Pracy o temacie „Zakaz konkurencji w trakcie i po ustaniu stosunku pracy”. Podczas studiów praktykował w kancelariach adwokackich i radcowskich oraz w prokuraturze, udzielał również porad prawnych w Uniwersyteckiej Poradni Prawnej głównie z zakresu prawa cywilnego oraz rodzinnego. Ukończył aplikację komorniczą w Izbie Komorniczej przy Sądzie Apelacyjnym w Lublinie. W 2018 roku uzyskał pozytywny wynik z egzaminu komorniczego i został powołany na stanowisko asesora komorniczego przez Prezesa Sądu Apelacyjnego w Lublinie. Nieprzerwanie od 2015 roku pracuje jako asystent komornika, aplikant, a teraz jako asesor komorniczy i kierownik kancelarii. W 2018 roku ukończył także projekt edukacyjny „Pracownia Liderów Prawa” – program naukowy pod patronatem Ministerstwa Sprawiedliwości. Specjalizuje się głównie w prawie cywilnym, rodzinnym, postępowaniu cywilnym oraz egzekucyjnym. Interesuje się również prawem pracy, nieruchomości i ich obrotem, a także prawem nowych technologii i rynkiem e-commerce.
Zapytaj prawnika