• Autor: Katarzyna Nosal
W 2018 roku zakupiłam gospodarstwo rolne za zgodą KOWR. W zeszłym roku otrzymałam od ARiMR dofinansowanie dla tzw. młodego rolnika, za które zakupiłam ziemię rolną. W tym roku niestety doszło do nieprzewidzianego zdarzenia w moim życiu (zostawił mnie partner i zostałam sama na gospodarstwie z kilkumiesięcznym dzieckiem, 150 km od jakiejkolwiek rodziny) i rozważam sprzedaż gospodarstwa. Wiem, że przed upływem 5 lat od zgody KOWR nie mogę sprzedać gospodarstwa bez zgody sądu. Jednak co z dopłatami ARiMR? Czy jeżeli sprzedam również te grunty, które zakupiłam z dopłaty, będę musiała ją zwrócić? Czy jeżeli osoba kupująca zobowiąże się do kontynuowania biznesplanu, to dopłata zostanie utrzymana w mocy?
Zakładam, że skorzystała Pani z programu „Premie dla młodych rolników”. W tej materii obowiązuje Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 lipca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej na operacje typu „Premie dla młodych rolników” w ramach poddziałania „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. z 2018 r., poz. 759 z późn. zm.). To w tym dokumencie zawarte są wszystkie warunki uzyskania pomocy, ale także kwestie wiązane z jej zwrotem.
Zobacz również: Zakup ziemi rolnej od rodzica
Z analizy zapisów Rozporządzenia oraz przedstawionego przez Panią stanu faktycznego wynika, że w sytuacji, gdyby zdecydowała się Pani sprzedać gospodarstwo i zakończyć działalność rolniczą, musiałaby Pani zwrócić udzieloną dotację. Oczywiście przy pewnych warunkach.
Zgodnie z § 19 Rozporządzenia „decyzję o przyznaniu pomocy wydaje się z zastrzeżeniem dopełnienia przez beneficjenta, w terminie 9 miesięcy od dnia doręczenia tej decyzji, następujących warunków:
1) jeżeli nie były spełnione w dniu wydania decyzji o przyznaniu pomocy:
a) nabycia lub wejścia w posiadanie gospodarstwa, którego rozwoju dotyczy biznesplan,
b) rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwie, o którym mowa w lit. a, jako kierujący,
c) ubezpieczenia na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników z mocy ustawy w pełnym zakresie jako rolnik,
d) uzyskania wpisu do ewidencji producentów, stanowiącej część krajowego systemu ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności,
e) rozpoczęcia prowadzenia ewidencji przychodów i rozchodów w gospodarstwie, najpóźniej w dniu rozpoczęcia realizacji biznesplanu, chyba że beneficjent jest zobowiązany do prowadzenia księgi przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowej, lub ewidencji przychodów i rozchodów na podstawie odrębnych przepisów,
f) rozpoczęcia realizacji biznesplanu;
2) złożenia wniosku o płatność pierwszej raty pomocy”.
Zgodnie z tym paragrafem też decyzja o przyznaniu pomocy zawiera pouczenie o konieczności spełnienia warunków, o których mowa wyżej oraz w wymienionych szczegółowo w dalszych paragrafach i przedłożenia dokumentów, które są wymagane przepisami, oraz o skutkach niespełnienia tych warunków lub nieprzedłożenia tych dokumentów.
Zobacz również: Przekazanie gospodarstwa rolnego a dopłaty unijne
W § 22 wskazano obowiązki beneficjenta podczas korzystania z dotacji. Zgodnie z tym przepisem „beneficjent powinien:
1) prowadzić jako kierujący działalność rolniczą w gospodarstwie, którego rozwoju dotyczy biznesplan, co najmniej do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy;
2) (uchylony)
3) spełniać warunek, o którym mowa w § 19 ust. 4, do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy;
4) zrealizować biznesplan w terminie przewidzianym w biznesplanie, lecz nie później niż do dnia upływu 3 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy, zwłaszcza:
a)prowadzić gospodarstwo zgodnie ze strukturą produkcji, o której mowa w § 6 ust. 1 pkt 2 lit. b,
b) zrealizować działania, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 5 oraz § 6 ust. 2 pkt 2,
c) osiągnąć cele, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 4,
d) osiągnąć wzrost wielkości ekonomicznej gospodarstwa przynajmniej o 10% w stosunku do wyjściowej wielkości ekonomicznej gospodarstwa, o której mowa w § 6 ust. 1 pkt 1 lit. c, i utrzymać osiągnięty wzrost przynajmniej do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy;
5) uzupełnić wykształcenie w okresie 36 miesięcy od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy – w przypadku, o którym mowa w § 5 ust. 3;
6) podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników jako rolnik z mocy ustawy i w pełnym zakresie przez okres co najmniej 12 miesięcy od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy;
7) prowadzić ewidencję przychodów i rozchodów w gospodarstwie lub księgę przychodów i rozchodów, lub księgę rachunkową, lub ewidencję przychodów i rozchodów na podstawie odrębnych przepisów, co najmniej do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy;
8) (uchylony);
9) umożliwiać przeprowadzenie przez uprawnione podmioty kontroli na miejscu lub kontroli dokumentów;
10) przechowywać dokumenty związane z przyznaną pomocą co najmniej do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy;
11) udostępniać uprawnionym podmiotom informacje niezbędne do monitorowania i ewaluacji Programu”.
Jak zatem Pani widzi, beneficjent związany jest obowiązkami wynikającymi z otrzymanej dotacji prze 5 lat. W tym okresie stan gospodarstwa musi być taki, jak wynika z wniosku i przedstawionych planów, a Pani musi prowadzić gospodarstwo jako kierujący.
Paragraf 24 i 26 Rozporządzenia przedstawiają szczegółowe zasady zwrotu dotacji w przypadku niespełnienia określonych warunków uzyskania i korzystania z dotacji. Trudno w tym miejscu przedstawić wszystkie. W zależności od niespełnionego warunku lub czas niespełnienia warunku określone są procentowo kwoty, które podlegają zwrotowi. W przypadku zaprzestania prowadzenia gospodarstwa lub niedochowania warunku wzrostu 10% efektywności ekonomicznej gospodarstwa zwrot wynosi 100%.
Niestety Rozporządzenie nie przewiduje cesji dotacji, co powoduje, że brak jest możliwości, o którą Pani pyta w końcowej części przedstawionego zagadnienia.
Marta z Lubelszczyzny
Po otrzymaniu premii dla młodego rolnika, Marta zakupiła ziemię i rozpoczęła prowadzenie gospodarstwa rolnego. Niestety, po dwóch latach musiała przeprowadzić się do miasta z powodu poważnej choroby dziecka. Zdecydowała się sprzedać gospodarstwo. Po konsultacji z prawnikiem dowiedziała się, że musi zwrócić całość dotacji, ponieważ nie prowadziła gospodarstwa przez wymagane 5 lat. Zrezygnowała więc ze sprzedaży i wydzierżawiła ziemię rodzinie, zachowując formalny status kierującego gospodarstwem.
Piotr spod Wrocławia
Piotr otrzymał dofinansowanie w 2021 roku i zrealizował większość zapisów biznesplanu. Po trzech latach dostał atrakcyjną ofertę pracy za granicą. Sprzedał gospodarstwo, ale wcześniej wystąpił do ARiMR z wnioskiem o zgodę na zakończenie działalności rolniczej z przyczyn losowych i udokumentował zmianę sytuacji życiowej. W wyniku decyzji Agencji zwrócił tylko część premii, proporcjonalnie do okresu jej wykorzystania.
Anna z Podkarpacia
Anna została zmuszona do sprzedaży gospodarstwa rok po otrzymaniu dotacji, gdy jej mąż zmarł, a ona została z trójką dzieci. Liczyła na to, że nowy właściciel przejmie obowiązki wynikające z biznesplanu, ale ARiMR nie wyraziła zgody na taką formę kontynuacji programu. Musiała zwrócić 100% otrzymanej pomocy. Z pomocą doradcy rolniczego przygotowała odwołanie, ale przepisy nie przewidują cesji pomocy – ostatecznie dotację musiała zwrócić.
Sprzedaż gospodarstwa rolnego po otrzymaniu premii dla młodego rolnika wiąże się z poważnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi. Beneficjent zobowiązany jest do prowadzenia gospodarstwa zgodnie z biznesplanem przez minimum pięć lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy. W tym czasie nie można swobodnie zbyć nieruchomości ani zaprzestać działalności rolniczej bez ryzyka zwrotu całości dotacji. Przepisy nie przewidują możliwości przeniesienia obowiązków na nabywcę gospodarstwa. W wyjątkowych sytuacjach losowych istnieje możliwość złożenia wniosku do ARiMR o częściowy zwrot lub zmianę warunków umowy, jednak każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie i wymaga solidnego uzasadnienia. W związku z tym przed podjęciem decyzji o sprzedaży warto skonsultować się z prawnikiem lub doradcą rolniczym, aby uniknąć poważnych skutków finansowych.
Jeśli znajdujesz się w podobnej sytuacji i potrzebujesz pomocy, skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online. Doświadczeni prawnicy specjalizujący się w prawie rolnym i funduszach unijnych pomogą Ci ocenić ryzyko, wyjaśnią obowiązujące przepisy oraz wskażą najlepsze rozwiązania dostosowane do Twojej sytuacji. Wszystko szybko, bez wychodzenia z domu i w pełni zdalnie – wystarczy, że opiszesz swój problem, a my zajmiemy się resztą.
1. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego - Dz.U. 2003 nr 64 poz. 592
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Nosal
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika