• Autor: Aleksander Słysz
Przez wiele lat byliśmy rolnikami, obecnie otrzymujemy renty rolnicze, a ziemię rolną wydzierżawiliśmy na 10 lat. Niepokoi nas, że dzierżawca tylko częściowo uprawia ziemię, resztę ugoruje, a bierze dopłaty z UE. Jaką karę może ponieść za niedotrzymywanie umowy?
Osoby ubiegające się o płatności bezpośrednie mają obowiązek utrzymywania gruntów rolnych w zgodnie z normami. Wynika to z art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, który stanowi, że: „Rolnikowi przysługuje jednolita płatność obszarowa do będącej w jego posiadaniu w dniu 31 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności, powierzchni gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, kwalifikujących się do objęcia tą płatnością zgodnie z art. 124 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia nr 73/2009, jeżeli m.in. wszystkie grunty rolne są utrzymywane zgodnie z normami przez cały rok kalendarzowy, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności”. W rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie minimalnych norm, czytamy, że grunty rolne orne są utrzymywane zgodnie z normami jeśli jest prowadzona na nich uprawa roślin lub ugorowanie, przy czym dla pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa ten sam gatunek rośliny może być uprawiany na tej samej powierzchni w ramach działki ewidencyjnej nie dłużej niż 3 lata (przy spełnieniu dodatkowych warunków może to być 4 lub 5 lat).
Samo więc nieuprawianie gruntu, jeśli jest w tym czasie ugorowany, nie stanowi naruszenia norm. Jeśli jednak stwierdzi się naruszenia, musi zostać przeprowadzona ocena wagi stwierdzonej niezgodności według określonych kryteriów. Jednym z nich jest m.in. kryterium zasięgu, a ocena uzależniona jest od procentowej wielkości powierzchni gospodarstwa rolnego, której dotyczy nieprawidłowość. Konsekwencje wiążą się oczywiście z wynikiem kontroli, ale na ogół ich skutkiem jest obniżka płatności. Jeśli działanie ma charakter celowy, tj. osoba działa celem wyłudzenia i poświadcza nieprawdę czy przedkłada nierzetelne dokumenty, podlegać może również karze z Kodeksu karnego (kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 – art. 279 § 1 K.k.).
Zobacz również: Czy trzeba być rolnikiem żeby dostać dopłaty?
Pan Jan z Mazur przez wiele lat samodzielnie uprawiał swoje 25 hektarów ziemi. Po przejściu na emeryturę wydzierżawił grunty młodszemu sąsiadowi. Z czasem zauważył, że część pola nie jest uprawiana, tylko porasta chwastami. Po kontroli okazało się, że działki te były zgłoszone jako ugorowane, ale nie spełniały wymogów norm GAEC. Dzierżawcy obniżono dopłaty o 15%.
Małżeństwo Kowalskich z Wielkopolski wydzierżawiło ziemię na 10 lat z myślą, że dzierżawca będzie dbał o pola jak o swoje. Niestety, po trzech latach zauważyli, że dzierżawca co roku „ugoruje” te same działki, nie wprowadzając żadnych zmian. W wyniku kontroli Agencji i stwierdzenia wieloletniego monokulturowego ugorowania, nałożono sankcję w postaci zwrotu części dopłat oraz dodatkową kontrolę w kolejnym roku.
Rolnik z Podkarpacia, który dzierżawił ziemię tylko „na papierze”, zgłaszał ją do dopłat jako ugorowaną. Nie prowadził żadnych działań agrotechnicznych, a pole zarastało samosiejkami. Po doniesieniu sąsiada i kontroli terenowej, okazało się, że doszło do próby wyłudzenia środków publicznych. Sprawa trafiła do prokuratury i zakończyła się wyrokiem skazującym za składanie fałszywych oświadczeń.
Samo ugorowanie ziemi nie jest naruszeniem przepisów, o ile odbywa się zgodnie z obowiązującymi normami i zasadami dobrej kultury rolnej. Problem pojawia się wtedy, gdy grunty są pozostawiane bez odpowiedniego nadzoru, nie są utrzymywane w należytym stanie lub gdy deklaracje składane we wnioskach o dopłaty mijają się z rzeczywistością. W skrajnych przypadkach może to skutkować nie tylko obniżeniem płatności, ale i odpowiedzialnością karną. Właściciele gruntów, którzy wydzierżawiają ziemię, powinni więc dopilnować, aby postanowienia umowy były przestrzegane, a działki użytkowane zgodnie z przepisami.
Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach związanych z dopłatami, dzierżawą ziemi lub kontrolą rolną? Skorzystaj z naszych porad prawnych online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Nasi doświadczeni prawnicy odpowiedzą na Twoje pytania, przeanalizują dokumenty i pomogą rozwiązać każdą wątpliwość związaną z użytkowaniem gruntów rolnych i obowiązującymi przepisami.
1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Aleksander Słysz
Doradca podatkowy.
Zapytaj prawnika