• Data: 2024-09-04 • Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Jestem właścicielem gospodarstwa rolnego i jednocześnie prowadzę działalność gospodarczą niezwiązaną z rolnictwem. Gospodarstwo rolne i działalność gospodarcza mają ten sam NIP. Uzyskałem pozwolenie na postawienie budynku gospodarczo-magazynowego na potrzeby działalności rolniczej. Chcę uzyskać dofinansowanie na tę budowę. Warunkiem otrzymania dofinansowania jest rozpoczęcie produkcji związanej z działalnością rolną w tym właśnie projektowanym budynku. Do dofinansowania kwalifikuje się „produkcja materiałów opałowych wykonywanych z prasowanego drewna lub materiałów zastępczych takich jak: trociny, odpady kawowe, sojowe, słoma itp.” (16.29Z. PKD 2007). Czy w przypadku produkcji i sprzedaży wspomnianego pelletu ze słomy muszę założyć działalność z opisanym PKD lub dodać nowy numer PKD do prowadzonej działalności? Budynek związany z działalnością rolniczą jest inaczej opodatkowany (podatek od nieruchomości) w porównaniu z budynkiem produkcyjnym – czy wzrosną podatki? Czy tego typu działalność można prowadzić, nie będąc płatnikiem VAT? Jak to zorganizować, żeby opodatkowanie po wybudowaniu budynku i uruchomieniu produkcji było jak najniższe?
Na wstępie pragnę wskazać, że pomimo używania tego samego NIP-u działalność rolnicza oraz jednoosobowa działalność gospodarcza stanowią dwa odrębne rodzaje działalności, do których zastosowanie mają różne przepisy. Dodatkowo (celem wyjaśnienia) NIP danemu podmiotowi (np. osobie fizycznej) nadaje się raz, zatem dobrze, że zarówno na potrzeby gospodarstwa rolnego, jak i jednoosobowej działalności gospodarczej posługuje się Pan tym samym NIP-em.
W tym miejscu wskazuję, że jeżeli uzyskał Pan pozwolenie na wybudowanie budynku gospodarczo-magazynowego na potrzeby działalności rolniczej, winien on być przeznaczony i wykorzystywany stricte na potrzeby tejże działalności. Jeżeli natomiast chciałby Pan pellet produkować w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, wówczas należałoby zmienić przeznaczenie budynku pod działalność gospodarczą, co wiązałoby się z wyłączeniem terenu z produkcji rolnej i podwyższonymi podatkami na podstawie stawek typowych dla działalności gospodarczej.
Co do definicji działalności rolnej, organy podatkowe wyrażają rozbieżne stanowiska w kwestii produkcji pelletu w kontekście działalności rolniczej. Zgodnie z legalną definicją działalności rolniczej podstawową jej cechą jest uzyskanie produktów w stanie nieprzetworzonym, pochodzących z uprawy (produkcja roślinna), chowu lub hodowli (produkcja zwierzęca). Powyższe oznacza, że wszelkie produkty działalności rolniczej powstają wyłącznie na skutek działania normalnych, biologicznych procesów wzrostu. Oznacza to, iż przychód uzyskany ze sprzedaży produktów roślinnych – słomy np. w postaci brykietu (analogicznie do tego pelletu) pochodzącej wyłącznie z własnego gospodarstwa rolnego – podlega wyłączeniu od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy (por. pismo z dnia 5 maja 2011 r. Izby Skarbowej w Warszawie, sygn. akt IPPB1/415-165/11-2/KS). Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych „przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej”.
Niemniej jednak orzecznictwo sądowo-administracyjne wskazuje odmienne stanowisko w kwestii uznania pelletu za działalność typowo rolniczą: „Produkcja pelletu polega na wytwarzaniu artykułu grzewczego pochodzącego z substancji biologicznej typu trociny, trawy, słoma itp. Działalność ta ma charakter działalności gospodarczej, lecz nie jest działalnością wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego. Produkcja pelletu wykracza poza zakres działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, bowiem nie zmierza do uzyskania płodów rolnych, ale produktu, który nie może być uznany za efekt prowadzenia upraw rolnych. Z upraw rolnych pochodzą kolby kukurydzy, ale produkcja pelletu z osadek tych kolb nie jest działalnością wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych” (wyr. WSA we Wrocławiu z dnia 2 listopada 2017 r., sygn. akt II SA/Wr 353/17). Zaznaczam również, że „samo ewidencyjne przeznaczenie gruntów na cele rolne lub opłacanie za dany grunt podatku rolnego nie implikuje, że każda prowadzona na danym gruncie działalność jest działalnością rolniczą” (wyr. WSA we Wrocławiu z dnia 2 listopada 2017 r., sygn. akt II SA/Wr 353/17).
Natomiast w myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców „przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego”. Analogicznie na gruncie wcześniejszej ustawy uważał Naczelny Sąd Administracyjny: „działalność wytwórcza w rolnictwie (prowadzenie gospodarstwa rolnego) jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, jednakże do tej działalności nie stosuje się pozostałych jej przepisów” (wyr. SA z dnia 29 sierpnia 2007 r., sygn. akt IIOSK 1618/06). Pomimo że rolnika należy uznać za przedsiębiorcę, a działalność rolniczą za rodzaj działalności gospodarczej, działalność ta nie będzie jednak podlegać wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej.
W tym miejscu wskazuję, że być może dofinansowanie, o które chce się Pan ubiegać, ma dotyczyć inwestycji w zakresie działań związanych z gospodarką rolną, ale nie tych stanowiących stricte działalność rolniczą. Wówczas jak najbardziej produkcja pelletu kwalifikowałaby się do takiej działalności. Niemniej jednak zauważyć należy, że jeżeli produkcja pelletu nie stanowi stricte działalności rolniczej, wówczas musi być prowadzona w ramach działalności gospodarczej, a to już, jak zaznaczyłam, wymaga zmiany przeznaczenia budynku. Zatem przed podjęciem ostatecznej decyzji o dofinansowaniu należy ustalić, czy planowana działalność będzie działalnością rolniczą (zgodnie z tym, jak zostało uzyskane pozwolenie na budowę). Jeżeli jednak do takiej działalności musiałaby być działalność gospodarcza, wówczas przed rozpoczęciem inwestycji należałoby uzyskać zmianę przeznaczenia budynku oraz zmianę pozwolenia na budowę. Ponieważ budynek wykorzystywany na potrzeby działalności rolniczej to taki, w którym prowadzona jest typowa działalność rolnicza, a nie tylko taka, która w jakiś sposób wiąże się z gospodarką rolną. Nadto zaznaczam, że są sytuacje, w których dana działalność może być prowadzona zarówno w ramach działalności rolniczej, jak i w ramach innej działalności gospodarczej, np. na podstawie przepisów Prawa przedsiębiorców.
Jeśli chodzi o podatek od nieruchomości, to zgodnie z art. 1a ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych za działalność gospodarczą nie uważa się działalności rolniczej. Co prawda „pierwszym i podstawowym kryterium decydującym o zaliczeniu gruntu jako przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości (czy też rolnym) jest jego klasyfikacja w ewidencji gruntów i budynków” (wyr. WSA w Szczecinie z dnia 10 lipca 2019 r., sygn. akt I SA/Sz 272/19). Nadto „Jak wynika z treści art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l., o tym, czy nieruchomość podlega opodatkowaniu stawkami podatkowymi w podwyższonej wysokości, decyduje sam fakt posiadania jej przez podmiot legitymujący się statusem przedsiębiorcy, wpisany do rejestru przedsiębiorców, a nie sposób, w jaki faktycznie jest ona wykorzystywana. Majątkowy charakter podatku od nieruchomości wyraża się w tym, że ustawodawca, opodatkowując określone stany faktyczne, koncentruje się na samej własności lub posiadaniu określonych przedmiotów opodatkowania. Dla celów podatku od nieruchomości nie ma zatem znaczenia, czy nieruchomość jest faktycznie w danym okresie wykorzystywana do celów prowadzenia działalności gospodarczej” (wyr. WSA w Gliwicach z dnia 31 stycznia 2017 r., sygn. akt I SA/Gl 1054/16).
Niemniej jednak wskazuję, że „przez pojęcie gruntów »zajętych« na prowadzenie działalności gospodarczej, należy rozumieć faktyczne wykonywanie konkretnych czynności, działań na gruncie, powodujących dokonanie zamierzonych celów lub osiągnięcie konkretnego rezultatu, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą” (wyr. NSA z dnia 24 września 2019 r., sygn. akt II FSK 964/19, wyrok NSA z dnia 28 lipca 2022 r., sygn. akt III FSK 389/22). Pomimo że „z treści art. 2 ust. 2 u.p.o.l. nie wynika, aby na gruntach zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej nie mogła być prowadzona inna działalność, o ile specyfika prowadzonej działalności gospodarczej na to pozwala. Nie ma to jednak wpływu na opodatkowanie takich gruntów, o ile są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej oraz jest to zasadniczy – gospodarczy cel ich wykorzystywania” (wyrok NSA z dnia 14 września 2022 r., sygn. akt III FSK 607/22). Ponieważ „o tym, że grunty sklasyfikowane jako użytki rolne lub lasy spełniają przesłankę faktycznego zajęcia na prowadzenie działalności gospodarczej, mogą świadczyć podjęte wobec tych terenów działania o charakterze prawnym (np. uzyskanie pozwolenia na budowę osiedla domów jednorodzinnych i geodezyjny podział działek), a przede wszystkim działania faktyczne, obejmujące cały kompleks nieruchomości, np. wykonanie sieci (przyłączy) energetycznych i wodno-kanalizacyjnych” (wyr. NSA z dnia 16 grudnia 2021 r., sygn. akt III FSK 4350/21).
Wobec powyższego stwierdzam, że nawet jeżeli nie zmieni Pan przeznaczenia budynku, ale faktycznie będzie w obiekcie prowadzona działalność gospodarcza w rozumieniu przepisów Prawa przedsiębiorców, organ podatkowy będzie miał prawo opodatkować budynek i grunt pod nim jako zajęty pod prowadzenie działalności gospodarczej. Nadto trzeba mieć na względzie fakt, że prowadzenie działalności w obiekcie niezgodnie z jego przeznaczeniem powoduje naruszenie przepisów Prawa budowlanego i uznać można, że stanowi samowolę budowlaną. Samowolą budowlaną jest również zmiana sposobu użytkowania budynku bez wymaganego zgłoszenia lub pozwolenia..
Wskazuję również, że ustawa o podatku od towarów i usług na mocy art. 43 ust. 1 pkt 3 zwalnia od podatku VAT dostawę produktów rolnych dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego. Jeżeli zaś produkcja pelletu odbywałaby się w ramach działalności gospodarczej lub nawet w ramach działalności rolniczej, ale przez rolnika, który zrezygnował ze wskazanego zwolnienia podmiotowego, wówczas należy taką produkcję rozliczać na gruncie podatku VAT. W orzecznictwie wskazuje się, że „Choć uzyskania statusu »rolnika ryczałtowego« nie wymaga równoczesnego dokonywania dostaw produktów rolnych i świadczenia usług rolniczych, wystarczy bowiem, by rolnik zajmował się jedną z tych działalności, to zwolnienie z VAT dotyczy każdego z tych rodzajów działalności, jeżeli tylko wykonuje je rolnik ryczałtowy. Prowadzi to do wniosku, że omawiane zwolnienie jest niepodzielne, a zatem rezygnacja przez rolnika ze zwolnienia podatkowego przysługującego na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 u.p.t.u. może dotyczyć wyłącznie całości tego zwolnienia, a nie jego części” (wyr. WSA w Łodzi z dnia 17 grudnia 2020 r., sygn. akt I SA/Łd 474/20).
Należy również pamiętać, że rolnik ryczałtowy jest szczególną kategorią podatnika, w ramach której możliwe jest połączenie dwóch statusów podatkowych. Po pierwsze, możliwe jest pozostanie przy statusie rolnika ryczałtowego zwolnionego z VAT i jednocześnie wybór opodatkowania jako czynny podatnik VAT odnośnie do pozarolniczej działalności gospodarczej. W tym wariancie podatnik rozlicza podatek należny oraz rozlicza podatek naliczony wyłącznie w odniesieniu do pozarolniczej działalności gospodarczej. W przypadku wydatków związanych zarówno z działalnością rolniczą, jak i działalnością pozostałą do odliczenia stosuje się wówczas system proporcji.
Co do stawki VAT przy produkcji pelletu – co do zasady wynosi ona 8% (por. pismo z dnia 5 stycznia 2012 r. Izby Skarbowej w Bydgoszczy, sygn. akt ITPP1/443-1419/11/JJ; pismo z dnia 10 stycznia 2019 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. akt 0112-KDIL2-3.4012.635.2018.1.Ż, pismo z dnia 9 lipca 2018 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. akt 0113-KDIPT1-1.4012.543.2018.1.WL).
Jednakże z uwagi na częste ostatnio zmiany w zakresie stosowanych stawek podatku VAT zalecam w tym zakresie wystąpienie z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej. Koszt takiej interpretacji to tylko 40 zł, a ma ona moc wiążącą wobec organów podatkowych przy niezmienionym stanie faktycznym i prawnym. Podobne postępowanie rekomendowałabym w zakresie ustalenia, czy przychód z produkcji pelletu uznać można za przychód z działalności rolniczej na gruncie Prawa podatkowego. W mojej ocenie uznanie produkcji pelletu za działalność rolniczą na gruncie ustawy o PIT może implikować uznanie takiej działalności za typowo rolniczą, a więc wyłączoną spod Prawa przedsiębiorców.
Podsumowując, najpierw zalecam zweryfikowanie, czy dofinansowanie należy się stricte do budynków związanych z działalnością rolniczą, czy tylko do działalności związanych, chociażby w sposób pośredni, z gospodarką rolną. Następnie rekomenduję uzyskanie stosownych indywidualnych interpretacji podatkowych. Kolejnym etapem byłoby ustalenie, czy pozwolenie na budowę jest zgodne z planowaną przez Pana działalnością, czy ewentualnie należy zmienić przeznaczenie planowanego obiektu. Dopiero wówczas będzie Pan pewny, że obrany przez Pana kierunek inwestycji nie zostanie zakwestionowany przez żaden z organów.
Rozszerzenie działalności budowlanej o usługi projektowe
Pan Jan prowadzi firmę budowlaną zarejestrowaną pod numerem PKD 41.20.Z – Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. W związku z rosnącym zapotrzebowaniem klientów, zdecydował się na oferowanie również usług projektowania budynków. Po konsultacji z doradcą podatkowym dowiedział się, że usługi projektowe wymagają odrębnego numeru PKD – 71.11.Z (Działalność w zakresie architektury). W związku z tym, aby móc legalnie świadczyć nowe usługi, Pan Jan musiał dodać nowy numer PKD do swojej działalności gospodarczej.
Uruchomienie sklepu internetowego w ramach działalności stacjonarnej
Pani Anna prowadziła od lat sklep spożywczy w małym mieście, zarejestrowany pod numerem PKD 47.11.Z – Sprzedaż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach z przewagą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych. W związku z pandemią COVID-19, zdecydowała się na otwarcie sklepu internetowego, by poszerzyć zasięg i dotrzeć do klientów z całej Polski. Ponieważ sprzedaż internetowa wymaga innego numeru PKD – 47.91.Z (Sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej lub internet), Pani Anna była zobligowana do dodania tego numeru do swojej działalności, aby prawidłowo prowadzić sprzedaż online.
Produkcja kosmetyków jako nowa linia produktów w firmie fryzjerskiej
Pani Katarzyna od lat prowadziła salon fryzjerski, zarejestrowany pod numerem PKD 96.02.Z – Fryzjerstwo i pozostałe zabiegi kosmetyczne. Po kilku latach działalności postanowiła stworzyć i sprzedawać własną linię naturalnych kosmetyków do pielęgnacji włosów. Aby móc legalnie produkować i sprzedawać kosmetyki, musiała dodać do swojej działalności nowy numer PKD – 20.42.Z (Produkcja kosmetyków i wyrobów toaletowych). Dzięki temu mogła rozszerzyć swoją ofertę i zaspokoić potrzeby swoich klientów.
Te przykłady pokazują, jak ważne jest odpowiednie dopasowanie numerów PKD do zakresu prowadzonej działalności, aby uniknąć problemów prawnych i podatkowych.
Rozszerzenie działalności o nowe usługi lub produkty często wiąże się z koniecznością aktualizacji numeru PKD, co ma istotne znaczenie zarówno z perspektywy prawnej, jak i podatkowej. Przed wprowadzeniem nowych działań warto skonsultować się z doradcą podatkowym, aby upewnić się, że działalność jest prowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami i nie naraża przedsiębiorcy na niepotrzebne ryzyko.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w sporządzaniu pism, dostosowane do indywidualnych potrzeb Twojej działalności, zapewniając wsparcie w każdej sytuacji prawnej. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać fachową pomoc bez wychodzenia z domu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350
2. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 2 listopada 2017 r., sygn. akt II SA/Wr 353/17
3. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 31 stycznia 2017 r., sygn. akt I SA/Gl 1054/16
4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 17 grudnia 2020 r., sygn. akt I SA/Łd 474/20
5. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 10 lipca 2019 r., sygn. akt I SA/Sz 272/19
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończyła aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie. Doświadczenie zawodowe zdobywała współpracując z kancelariami prawnymi. Specjalizuje się głównie w prawie gospodarczym, prawie pracy, prawie zamówień publicznych, a także w prawie konsumenckim i prawie administracyjnym. Obecnie prowadzi własną kancelarię radcowską oraz obsługuje spółki i instytucje państwowe.
Zapytaj prawnika
