• Autor: Katarzyna Siwiec
Problem dotyczy podziału gospodarstwa między dzieci. Jesteśmy z mężem właścicielami 5 ha gospodarstwa rolnego, w którego skład wchodzą również działki leśne. Mąż od 2014 r. jest na emeryturze. W tym roku ja chciałabym przejść na emeryturę, więc ziemię przepisujemy na troje dzieci. Żadne z nich nie ma wykształcenia rolniczego ani też nie jest zainteresowane uprawą ziemi. Chcielibyśmy podzielić gospodarstwo po równo. Czy każde z nich może otrzymać działkę większą niż 1 ha?
Ograniczenia w obrocie nieruchomościami rolnymi wynikają m.in. z obecnego brzmienia ustawy o kształtowaniu ustroju rynku rolnego. Z tej ustawy właśnie, a konkretnie z art. 2a ust. 1 wynika, że nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jeżeli nabywana nieruchomość rolna albo jej część ma wejść w skład wspólności majątkowej małżeńskiej wystarczające jest, gdy rolnikiem indywidualnym jest jeden z małżonków. Wyjątek taki ustawodawca przewidział już w ust 3 pkt 1 lit a) stanowiąc, że m.in. przepis ust. 1 nie dotyczy nabycia nieruchomości przez tzw. osobę bliską.
Zobacz również: Umowa darowizny gospodarstwa rolnego
Aby dokładnie zrozumieć brzmienie tego wyjątku, należy sięgnąć do treści art. 2 pkt 6 ustawy, który stanowi, że ilekroć mowa w ustawie o osobie bliskiej, należy przez to rozumieć zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione. Państwa dzieci to tzw. zstępni.
Dodam jeszcze, że ilekroć mowa w ustawie o nabyciu nieruchomości rolnej, należy przez to rozumieć przeniesienie własności nieruchomości rolnej lub nabycie własności nieruchomości rolnej w wyniku dokonania czynności prawnej lub orzeczenia sądu albo organu administracji publicznej, a także innego zdarzenia prawnego. Niezależnie zatem od formy umowy, którą będziecie chcieli Państwo przenieść na własność dzieci nieruchomości, będzie miał miejsce wspominany wyjątek.
Zobacz również: Alimenty od rolnika
Reasumując, będziecie Państwo mogli przenieść gospodarstwo rolne na własne dzieci, które nie są rolnikami, bo ustawa na to akurat pozwala. W takim przypadku nie przysługuje też prawo pierwokupu takiej nieruchomości przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.
Nie zachodzą też przeszkody do podzielenia nieruchomości rolnych, o jakich wspomina ustawa o gospodarce nieruchomościami, te bowiem dotyczą wydzielenia działek mniejszych niż 0,3 ha. W takim przypadku jest to co do zasady możliwe wówczas, gdy wydzielenie działki gruntu odbywa się pod warunkiem, że działka ta zostanie przeznaczona na powiększenie sąsiedniej nieruchomości lub dokonana zostanie regulacja granic między sąsiadującymi nieruchomościami. Przy większych działkach takich ograniczeń nie ma.
Zobacz również: Darowizna gospodarstwa
Podział gospodarstwa w rodzinie Kowalskich
Państwo Kowalscy postanowili podzielić swoje 6-hektarowe gospodarstwo na troje dzieci. Każde z nich otrzymało po 2 ha ziemi, mimo że żadne z nich nie miało wykształcenia rolniczego. Podział przebiegł sprawnie, ponieważ dzieci były osobami bliskimi, co umożliwiło skorzystanie z wyjątku w ustawie.
Darowizna u Nowaków
Pan Nowak przepisał swoje gospodarstwo o powierzchni 4,5 ha na dwoje dzieci — każde z nich otrzymało po 2,25 ha. Mimo że syn i córka pracowali w mieście i nie mieli nic wspólnego z rolnictwem, przeniesienie własności odbyło się bez problemu na mocy przepisów dotyczących osób bliskich.
Podział u rodziny Wiśniewskich
Rodzina Wiśniewskich posiadała 5 ha ziemi, z czego 3 ha stanowiły grunty orne, a 2 ha działki leśne. Zdecydowali się na podział tak, aby każde z trojga dzieci otrzymało po około 1,6 ha ziemi. Choć początkowo obawiali się ograniczeń prawnych, dowiedzieli się, że osoby bliskie są zwolnione z tych przepisów, co pozwoliło na sprawne przeprowadzenie darowizny.
Podział gospodarstwa rolnego między dzieci, nawet jeśli nie mają one wykształcenia rolniczego ani nie zamierzają zajmować się uprawą ziemi, jest możliwy na mocy przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Dzieci, jako osoby bliskie, mogą bez przeszkód otrzymać działki większe niż 1 ha. Ważne jest jedynie, aby podział uwzględniał minimalne wymagania dotyczące powierzchni działek, co w przypadku nieruchomości większych niż 0,3 ha nie stanowi problemu. Dzięki tym regulacjom rodzice mogą swobodnie przekazać swoje gospodarstwo dzieciom, zapewniając sprawiedliwy podział majątku.
Jeśli planujesz podział gospodarstwa rolnego lub masz wątpliwości dotyczące przepisów prawa rolnego, skorzystaj z naszych porad prawnych online. Oferujemy szybkie i profesjonalne wsparcie w zakresie przepisów dotyczących darowizny, dziedziczenia oraz podziału nieruchomości rolnych. Nasz zespół prawników pomoże Ci znaleźć najlepsze rozwiązanie, zapewniając bezpieczeństwo prawne i zgodność z obowiązującymi przepisami. Skontaktuj się z nami już dziś, aby uzyskać fachową pomoc bez wychodzenia z domu.
1. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego - Dz.U. 2003 nr 64 poz. 592
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Siwiec
Radca prawny, absolwentka wydziału prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od 17 lat pracująca w zawodzie prawnika i udzielająca porad prawnych, od 2010 roku prowadzi własną kancelarię. Specjalizuje się w obsłudze prawnej zarówno przedsiębiorców z różnych branż, jak i osób fizycznych.
Zapytaj prawnika