Dzierżawa gruntu rolnego na cele rolnicze a podatek dochodowy

Kto jest zobowiązany do płacenia podatku rolnego?

Na początku przyjrzyjmy się kwestii podatku rolnego. Art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (j.t. Dz. U. 2016 r., poz. 617, z późn. zm. – dalej: u.p.r.) wskazuje katalog podmiotów, które obciąża obowiązek zapłaty podatku rolnego. Zgodnie z tym przepisem „podatnikiem podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej będące:

1. właścicielami gruntów, z zastrzeżeniem art. 3 ust. 2 u.p.r.;
2. posiadaczami samoistnymi gruntów;
3. użytkownikami wieczystymi gruntów;
4. posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
   a) wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencji Nieruchomości Rolnych lub z innego tytułu prawnego albo
   b) jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych; w tym przypadku podatnikami są odpowiednio jednostki organizacyjne Agencji Nieruchomości Rolnych i Lasów Państwowych”.

Zobacz również: KRUS a najem prywatny

Czy dzierżawca powinien płacić podatek rolny za użytkowane grunty?

Jak widać na podstawie przytoczonego przepisu odrębnymi podatnikami podatku rolnego są „posiadacze samoistni gruntów”. Należy sobie zatem zadać pytanie, czy dzierżawca gruntu rolnego może być zakwalifikowany do tej kategorii osób?

Odpowiedź jest negatywna, ponieważ dzierżawca jest posiadaczem gruntu, ale posiadaczem zależnym. Wynika to z art. 336 Kodeksu cywilnego z dnia 23 kwietnia 1964 r. (j.t. Dz. U. 2016 r., poz. 380, z późn. zm.): „Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny)”. Posiadacze zależni nie są wymienieni w katalogu w art. 3 ust. 1 u.p.r., więc organ podatkowy prawidłowo odmówił uznania Pani dzierżawcy za podatnika tego podatku.

Pogląd ten został zaakceptowany w orzecznictwie sądów administracyjnych: „Słusznie podkreślił też organ podatkowy, że nawet zawarte w treści umowy dzierżawy wyraźne postanowienie stron, że podatek opłacał będzie dzierżawca – nie ma dla organu podatkowego znaczenia, gdyż organ ten działa wyłącznie na podstawie przepisów prawa, a postanowienia stron umowy cywilnoprawnej, choć niepozbawione mocy obowiązującej pomiędzy stronami tego stosunku prawnego, nie dotyczą organu. Fiskus bowiem nie jest związany umowami cywilnoprawnymi mającymi za przedmiot zobowiązania publiczno-prawne. Odnosząc się do pozostałych zarzutów skarżącego podkreślić należy, że podatek od nieruchomości oraz podatek rolny mają charakter podatków majątkowych co oznacza, że obowiązek zapłaty podatków wiąże się z samym faktem własności czy też samego posiadania nieruchomości i nie ma znaczenia czy nieruchomość jest wykorzystywana przez właściciela (posiadacza) i w jaki sposób” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 7 lipca 2015 r., sygn. I SA/Rz 268/15).

Czy w umowie dzierżawy strony mogą ustalić kto będzie płacił podatek rolny?

Tak samo wskazuje się w literaturze prawniczej: „Niekiedy w umowach dzierżawy strony ustalają, kto ma płacić podatek rolny. Strony umowy dzierżawy nie mogą inaczej ustalić obowiązku podatkowego, niż czyni to ustawodawca (jeśli ciąży on na właścicielu – w przypadku typowych umów dzierżawy między podmiotami prywatnymi – to nie może być umownie przeniesiony na dzierżawcę i odwrotnie: gdy ustawowo ciąży na dzierżawcy, to nie można go przenieść na właściciela). Podobne stanowisko zajął NSA w wyroku z dnia 28 stycznia 2003 r., III SA 1492/02, LEX nr 126784, w którym podkreślił, że obowiązku podatkowego w podatku rolnym nie mogą wyłączyć postanowienia umowy dzierżawy, bowiem nie wchodzi to w zakres regulacji pozostawionej swobodnemu uznaniu stron umowy” (L. Etel, Komentarz do art. 3 ustawy o podatku rolnym, w: idem, Podatek rolny. Podatek leśny. Komentarz, LEX 2012).

Dzierżawca może być podatnikiem podatku rolnego wyjątkowo na podstawie art. 3 ust. 3 u.p.r., który mówi, że jeżeli grunty gospodarstwa rolnego zostały w całości lub w części wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub przepisów dotyczących uzyskiwania rent strukturalnych, podatnikiem podatku rolnego jest dzierżawca. Chodzi tutaj o sytuacje, gdy gospodarstwo rolne jest przekazywane w warunkach określonych przepisami wskazanych ustaw (np. wówczas, gdy emeryt lub rencista zaprzestaje działalności rolniczej i oddaje gospodarstwo osobie spoza najbliższej rodziny, umowa jest zawarta na okres dłuższy niż 10 lat i zgłoszona do ewidencji gruntów i budynków).

W związku z powyższym należy uznać, że organ podatkowy prawidłowo odmówił uznania dzierżawcy Pani gruntów za podatnika podatku rolnego, gdyż w drodze umowy cywilnoprawnej nie można przenieść obowiązku podatkowego.

Oddanie gruntów w dzierżawę a podatek dochodowy

Odnośnie pytania o podatek dochodowy od osób fizycznych — art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. 2012 r., poz. 361, z późn. zm. dalej: u.p.d.o.f.) określa, że: „Źródłami przychodów są najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą”.

Działalnością rolniczą — zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 2 u.p.d.o.f. dla potrzeb ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych — jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:

1) miesiąc – w przypadku roślin,

2) 16 dni – w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,

3) 6 tygodni – w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,

4) 2 miesiące – w przypadku pozostałych zwierząt

– licząc od dnia nabycia.

Czy dzierżawa gospodarstwa rolnego jest źródłem przychodu?

A zatem dla uznania za źródło przychodów dzierżawy gospodarstwa rolnego lub jego składników najistotniejsze znaczenie ma okoliczność, na jakie cele jest wydzierżawiane gospodarstwo rolne lub jego składniki.

Trzeba jednak pamiętać również o tym, że przy określaniu zakresu wspomnianego wyżej wyłączenia z katalogu źródeł przychodów należy uwzględnić treść definicji gospodarstwa rolnego, sformułowanej w ustawie o podatku rolnym. Zgodnie z art. 2 ust. 4 u.p.d.o.f., ilekroć w tej ustawie jest mowa o gospodarstwie rolnym, oznacza to gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów ustawy o podatku rolnym. Za gospodarstwo rolne, w myśl art. 2 ust. 1 u.p.r., uznaje się obszar gruntów, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

Jest to niezmiernie istotne, ponieważ brak spełnienia przesłanek dotyczących gospodarstwa rolnego może spowodować powstanie obowiązku podatkowego w zakresie podatku dochodowego: „Odnosząc przedstawiony stan prawny do stanu faktycznego opisanego we wniosku stwierdzić należy, że dzierżawa gruntów rolnych, które nie stanowią gospodarstwa rolnego, ani jego części składowej stanowi źródło przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dochody z tego tytułu podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych” (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 27 maja 2010 r., znak ITPB1/415-256/10/PSZ).

W związku z powyższym, jeżeli:

1. Pani grunty rolne stanowią gospodarstwo rolne,
2. zostały one wydzierżawione określonej osobie,
3. dzierżawca wykorzystuje wspomniane grunty na cele rolnicze, a nie na cele nierolnicze lub na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej,
   to wówczas ani Pani, ani córki będące współwłaścicielami nie osiągają przychodów z tytułu dzierżawy i nie muszą płacić z tego tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.

Na potwierdzenie przedstawiam trzy interpretacje podatkowe, w których organy podatkowe opowiedziały się za takim rozumieniem wskazanych przepisów:

„Jedynie przychody z dzierżawy oraz poddzierżawy gospodarstwa rolnego, tj. gruntów wchodzących w jego skład, podlegających opodatkowaniu podatkiem rolnym, nie stanowią źródła przychodu. Reasumując, jeżeli więc gospodarstwo rolne wydzierżawione zostało na działalność rolniczą, o której mowa w cyt. powyżej art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to przychód uzyskiwany przez Wnioskodawcę z tego tytułu nie stanowi źródła przychodów dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych” (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 23 września 2009 r., znak IPPB1/415-521/09-2/EC).

„Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca wraz z żoną jest właścicielem gospodarstwa rolnego, prowadzi produkcję rolną, podlega ubezpieczeniu w KRUS. Działki te posiadają księgi wieczyste. Wnioskodawca opłaca podatek rolny, otrzymuje dopłaty z ARiMR na prowadzenie gospodarstwa, nie prowadzi działalności gospodarczej. Część działek wydzierżawiona jest pod uprawy rolnicze – rośliny energetyczne. Na pozostałej części gospodarstwa rolnego prowadzona jest przez Wnioskodawcę i jego żonę produkcja rolna.

Odnosząc przedstawiony stan prawny do stanu faktycznego opisanego we wniosku stwierdzić należy, że jeżeli gospodarstwo rolne wydzierżawione zostało na działalność rolniczą, o której mowa w cyt. powyżej art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to dzierżawa nie stanowi źródła przychodów dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych. Przychody z tego tytułu nie podlegają zaś opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych” (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 20 kwietnia 2012 r., znak ITPB1/415-122/12/AK).

„Odnosząc przeanalizowane uprzednio przepisy do przedstawionego stanu faktycznego stwierdzić należy, że jeżeli w istocie przedmiotem dzierżawy są grunty rolne spełniające ustawowe kryteria definicji gospodarstwa rolnego lub wchodzące w skład takiego gospodarstwa, to w związku z tym, że grunty te wydzierżawiane są na cele rolnicze – uzyskiwane wynagrodzenie tytułem czynszu dzierżawnego nie stanowi źródła przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym, że dochód z tytułu przedmiotowej dzierżawy nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana do wykazania tego dochodu w rocznym zeznaniu podatkowym” (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 24 lipca 2014 r., znak ITPB1/415-514/14/KW).

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.