Uzyskanie ziemi rolnej od wujka
• Autor: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Pracuję w rodzinnym gospodarstwie rolnym, jestem domownikiem. Skończyłem studia wyższe inne niż rolnicze, ale jestem ubezpieczony w KRUS-ie już ponad 3 lata. Nie posiadam na własność ziemi i nie dzierżawie żadnej. Mój wuj (brat mamy) chce przepisać na mnie swoją ziemię rolną leżącą w innej gminie – na zasadzie darowizny. Czy jest to możliwe, czy muszę posiadać własne gospodarstwo, może coś jeszcze?
Czego dotyczą ograniczenia w nabywaniu nieruchomości rolnych?
Po pierwsze, wypadałoby zacząć od tego, iż przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z dnia 11 kwietnia 2003 r., która wprowadziła istotne zmiany w zakresie możliwości posiadania ziemi rolnej przez osoby niebędące rolnikami, stosuje się do gospodarstw rolnych, w których powierzchnia nieruchomości rolnej jest nie mniejsza niż 1 ha, ale z tym zastrzeżeniem, że przepisów ustawy nie stosuje się do nieruchomości rolnych o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha.
Ograniczenia w nabywaniu nieruchomości rolnej dotyczą przede wszystkim tego, że nabywcą może być tylko rolnik indywidualny – czyli taka osoba, która charakteryzuje się cechami zawartymi w art. 6 ustawy („osoba fizyczna będąca właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadająca kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkała w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadząca przez ten okres osobiście to gospodarstwo”).
Zasada, iż nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, wyrażona została w art. 2a ustawy. Nie jest to jednak zasada bezwzględna, co oznacza, że ustawa dopuszcza od niej wyjątki. I tak, zgodnie z ust. 3 pkt 1 lit. a) ograniczenie w nabywaniu nieruchomości rolnych nie obowiązują gdy nabywcą jest osoba bliska zbywcy oraz np. w wyniku dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego (pkt 2 tego przepisu).
Przeniesienie własności nieruchomości rolnej na osobę bliską
Przez „nabycie nieruchomości rolnej”, stosownie do art. 2 pkt 7 ustawy, należy rozumieć przeniesienie własności nieruchomości rolnej lub nabycie własności nieruchomości rolnej w wyniku dokonania czynności prawnej lub orzeczenia sądu albo organu administracji publicznej, a także innego zdarzenia prawnego. Nabycie gospodarstwa rolnego może więc nastąpić na podstawie umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego, nabycia spadku, sprzedaży.
Osobą bliską zbywcy na gruncie ustawy są zstępni (dzieci, wnuki zbywcy), wstępni (rodzice zbywcy), rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonek, osoby przysposabiające i przysposobione.
Tak więc warunkiem przekazania gospodarstwa rolnego przez brata Pana mamy dla Pana nie będzie posiadanie przez Pana cech rolnika indywidualnego, w tym posiadanie wykształcenia rolniczego.
Co istotne, osoby bliskie zbywcy są jedną z kategorii osób wskazanych w art. 2b ustawy, które jako nabywcy nieruchomości rolnej nie są obowiązane do prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 10 lat od dnia nabycia przez nich tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej do prowadzenia tego gospodarstwa osobiście. W okresie, o którym mowa, nabyta nieruchomość może być nawet zbyta oraz oddana w posiadanie innym podmiotom.
Potwierdza to uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2017 r., sygn. akt III CZP 24/17: „zbycie nieruchomości rolnej przez nabywcę przed upływem okresu przewidzianego w art. 2b ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 2052) osobie bliskiej w rozumieniu art. 2 pkt 6 wymienionej ustawy nie wymaga zgody sądu wydanej na podstawie art. 2b ust. 3 tej ustawy”.
Zobacz również: Darowizna ziemi rolnej od rodziców
Przykłady
Przekazanie ziemi siostrzeńcowi
Wujek Jan od lat prowadził niewielkie gospodarstwo w sąsiedniej gminie, ale z powodu wieku postanowił przekazać je swojemu siostrzeńcowi, Markowi. Marek nie ma wykształcenia rolniczego, ale od kilku lat pomagał w rodzinnym gospodarstwie i był ubezpieczony w KRUS-ie. Ponieważ jako siostrzeniec jest osobą bliską w rozumieniu przepisów, mógł bez przeszkód przyjąć darowiznę ziemi od wujka bez konieczności spełniania wymogów dotyczących rolnika indywidualnego.
Formalności u notariusza
Anna, która od lat zajmowała się pracą na roli w gospodarstwie swoich rodziców, otrzymała propozycję przejęcia ziemi od swojego wuja. Gdy skontaktowała się z notariuszem, dowiedziała się, że nie musi spełniać rygorystycznych warunków dla rolnika indywidualnego, ponieważ jako siostrzenica wchodzi w kategorię osób bliskich. Notariusz sporządził akt darowizny, a cała procedura przebiegła bez konieczności uzyskiwania zgody Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa.
Brak obowiązku prowadzenia gospodarstwa
Michał przejął od swojego wuja 5-hektarową działkę rolną, ale miał inne plany zawodowe i nie zamierzał jej samodzielnie uprawiać. Początkowo obawiał się, że będzie zobowiązany do prowadzenia gospodarstwa przez 10 lat, ale po dokładnym sprawdzeniu przepisów dowiedział się, że jako osoba bliska nie musi osobiście gospodarować na przejętej ziemi. W związku z tym zdecydował się wydzierżawić ją lokalnemu rolnikowi.
Podsumowanie
Przekazanie ziemi rolnej od wujka na zasadzie darowizny jest możliwe, nawet jeśli obdarowany nie spełnia wszystkich wymogów dotyczących rolnika indywidualnego. Kluczowe jest to, że siostrzeniec lub siostrzenica są uznawani za osoby bliskie, co zwalnia ich z konieczności posiadania kwalifikacji rolniczych i prowadzenia gospodarstwa przez 10 lat. Proces wymaga sporządzenia aktu notarialnego, ale nie wiąże się z dodatkowymi formalnościami, takimi jak zgoda Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Dzięki temu przekazanie ziemi w ramach rodziny jest stosunkowo proste i nie podlega tak restrykcyjnym ograniczeniom jak w przypadku sprzedaży osobie niespokrewnionej.
Oferta porad prawnych
Jeśli masz wątpliwości dotyczące przepisów związanych z nabywaniem ziemi rolnej, skorzystaj z profesjonalnych porad prawnych online. Oferujemy szybkie i rzetelne doradztwo w zakresie prawa rolnego, spadkowego i cywilnego. Pomożemy Ci przeanalizować Twoją sytuację, wyjaśnimy obowiązujące przepisy i wskażemy najlepsze rozwiązania. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać fachową pomoc bez wychodzenia z domu.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2017 r., sygn. akt III CZP 24/17
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II w Lublinie. Aplikację radcowską ukończyła przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Białymstoku. Jako radca prawny pragnie rozwijać się zawodowo oraz służyć pomocą klientom. Interesuje się prawem rodzinnym, spadkowym, prawem pracy, spółdzielczym, mieszkaniowym, a także prawem karnym. Prowadzi własną kancelarię prawną w Suwałkach, a prywatnie pasjonuje się kuchnią, dekoracją wnętrz oraz poznawaniem nowych krajobrazów.
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Dzierżawa ziemi a wysokość emerytury nauczyciela
» Status osoby bezdomnej a współwłasność gospodarstwa rolnego
» Jak zabezpieczyć inwestycję w ziemię rolną przy wsparciu dotacji?
» Dzierżawa gruntu pod reklamę, jak rozliczyć dochód z czynszu?
» Emerytura łączona z ZUS i KRUS, jak uzupełnić brakujące lata składkowe?
