Opłacanie podatku rolnego w celu użytkowania ziemi

Zgodnie z ustawą Ordynacja podatkowa zobowiązanie podatkowe to należność do zapłaty podatku w wysokości i terminie, a także miejscu określonym przez prawo podatkowe. Przy czym zgodnie z art. 26 wspomnianej Ordynacji za swoje zobowiązanie podatkowe podatnik odpowiada całym swoim majątkiem. Z punktu widzenia Ordynacji podatkowej istotne jest, by zapłata pochodziła ze środków podatnika. Natomiast mniej istotne znaczenie ma wpłata odpowiedniej kwoty na konto właściwego urzędu skarbowego.

Zobowiązanie do zapłaty podatku rolnego

Jest to jednak reguła ogólna, bowiem podatek rolny uregulowany jest w ustawie o podatku rolnym, a zatem stosujemy w pierwszej kolejności do niego przepisy tejże ustawy o podatku rolnym. Zgodnie z nią zobowiązani do zapłaty podatku rolnego są:

• właściciele gruntów,
• posiadacze samoistni gruntów,
• użytkownicy wieczyści gruntów,
• posiadacze gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego,
• dzierżawcy gruntów gospodarstwa rolnego, które zostały w całości lub części wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub przepisów dotyczących uzyskiwania rent strukturalnych.

Posiadanie samoistne ziemi rolnej

Powyższe wynika z art. 3 ust. 1 ustawy o podatku rolnym. Warto jednak zwrócić uwagę na art. 3 ust 2 i 3 ustawy o podatku rolnym, które stanowią, że:

„2. Jeżeli grunty znajdują się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku rolnego ciąży na posiadaczu samoistnym.

3. Jeżeli grunty gospodarstwa rolnego zostały w całości lub w części wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub przepisów dotyczących uzyskiwania rent strukturalnych, podatnikiem podatku rolnego jest dzierżawca”.

Posiadacz samoistny to osoba, która rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Stan faktyczny (posiadanie) często idzie w parze z tytułem prawnym do rzeczy (własność), jednak można być posiadaczem samoistnym, nie będąc równocześnie właścicielem rzeczy. Ważna jest sama wola władania rzeczą we własnym imieniu, a nie tytuł prawny do niej. Posiadanie samoistne może prowadzić do nabycia własności poprzez zasiedzenie rzeczy. W polskim systemie prawa posiadanie samoistne zostało zdefiniowane w art. 336 kodeksu cywilnego. Jeśli zatem zacznie Pan płacić podatek za daną ziemię rolną i faktycznie będzie władał ową ziemią jak właściciel to może Pan doprowadzić do zasiedzenia owej ziemi w przyszłości. Zgodnie z art. 172 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).

§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze”.

O samoistnym charakterze posiadania decydują przede wszystkim okoliczności faktyczne o charakterze zewnętrznym, tj. zachowanie się posiadacza dostrzegalne dla innych osób, za pomocą którego posiadacz demonstruje swoją wolę wykonywania pełnego władztwa nad rzeczą dla siebie. Mogą one polegać np. na zagospodarowaniu nieruchomości poprzez zabudowania lub nasadzenia, ogrodzeniu posesji, pokryciu kosztów remontu lub modernizacji budynku, siew, orka, zbory itp. (zob. np. post. SN z 11.8.2016 r., sygn. akt I CSK 504/15).

Posiadanie w złej wierze i płacenie podatku rolnego

W Pana przypadku będziemy mieć do czynienia ze złą wiarą, bowiem wie Pan, że nie jest Pan właścicielem owej ziemi. Potrzeba będzie aż 30 lat nieprzerwanego posiadania samoistnego owej ziemi, aby mogło dojść do zasiedzenia i tym samym nabycia na własność owej ziemi.

Jeśli będzie Pan płacił ów podatek, ale tenże okres 30 lat przerwie właściciel czy jego spadkobierca, wytaczając pozew o wydanie ziemi, to sam fakt, że przez jakiś czas (krótszy niż lat 30) płacił Pan podatek i władał ową ziemią, nie spowoduje, że nabędzie Pan prawo do dalszego użytkowania i korzystania z tejże ziemi.

Podjęcie decyzji o władaniu ziemią i zapłacie podatku rolnego

W przypadku podjęcia decyzji, że chce Pan władać ową ziemią i płacić za nią podatek rolny, nie musi Pan podejmować żadnych specjalnych czynności wobec US. Zgodnie z wyrokiem NSA z 5 lipca 2018 roku (sygn. akt II FSK 729/16):

„Jeżeli przedmiot opodatkowania znajduje się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości ciąży na posiadaczu samoistnym. Przepis ten kreuje więc pierwszeństwo obowiązku podatkowego samoistnego posiadacza nieruchomości przed jej właścicielem. Będąc więc posiadaczem samoistnym musi Pan mieć świadomość, że zobowiązanie do zapłaty podatku od nieruchomości czy podatku rolnego dla osób fizycznych nie powstaje z mocy prawa (jak to się dzieje np. w podatku od czynności cywilnoprawnych czy PIT), czyli automatycznie po nabyciu nieruchomości. Ustala je gmina, a właściwie wójt (burmistrz lub prezydenta miasta), który jest w tym przypadku organem podatkowym. Musi on jednak wiedzieć, że zaszły okoliczności uzasadniające powstanie w konkretnym przypadku obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości/ podatku rolnego. Do poinformowania go o tym służy informacja o nieruchomościach i obiektach budowlanych, sporządzona na formularzu według wzoru ustalonego w danej gminie. 14-dniowy termin na jej złożenie łatwo przeoczyć. Tymczasem ten, kto nie dopełni w terminie obowiązku zgłoszenia i jednocześnie nie zapłaci podatku, naraża się na odpowiedzialność karną skarbową. Za nieujawnienie właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub niezłożenie deklaracji grozi grzywna, a niekiedy nawet pozbawienie wolności. Osoby fizyczne płacą podatek od nieruchomości zawsze wtedy, gdy są właścicielami nieruchomości, jej użytkownikami wieczystymi lub posiadaczami samoistnymi (którzy władają nieruchomością tak, jakby przysługiwała im jej własność). Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Takie okoliczności powstają, w przypadku samoistnego posiadania, od dnia objęcia nieruchomości w posiadanie samoistne, Należy wówczas zgłosić się do gminy, poprosić o właściwy formularz, oczekiwać na ustalenie podatku, a następnie go uiszczać, Gdy posiadanie samoistne zostanie przerwane (właściciel wytoczy pozew o zwrot ziemi) należy ponownie ów okoliczność zgłosić”.

Zasiedzenie ziemi

Podsumowując, jeśli jest Pan posiadaczem samoistnym, ma Pan obowiązek zgłosić ziemię do opodatkowania z mocy art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o podatku rolnym. Posiadanie samoistne da Panu prawo do władania ową ziemią. Przerwanie posiadania samoistnego, a tym samym biegu okresu zasiedzenia, wymagać będzie wytoczenia przez właściciela ziemi pozwu przed sądem. Bieg terminu zasiedzenia przerywa się bowiem przede wszystkim przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania spraw danego rodzaju albo przed sądem polubownym, dokonaną bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługującego prawa. Najbardziej klasycznym przykładem takiej czynności jest właśnie pozew do sądu o wydanie nieruchomości. Do tego momentu ma Pan prawo nadal władać gruntem.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »