Dlaczego ZUS nie uwzględnił pracy we własnym gospodarstwie rolnym?

Art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS

W myśl art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2 przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: 1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6, 2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5, 3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, czyli w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 24 ust. 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Podstawa obliczenia emerytury a okresy pracy w gospodarstwie rolnym

W art. 25 wskazano z kolei, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185 (ust. 1). Waloryzację składek przeprowadza się corocznie, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000.

Kapitał początkowy dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się według zasad określonych w art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który modyfikuje w stosunku do zasad ogólnych reguły ustalania podstawy wymiaru oraz liczby okresów składkowych i nieskładkowych. I tak, na podstawie art. 174 ust. 2 ustawy do stażu ubezpieczeniowego przyjmuje się okresy składkowe wymienione w art. 6 i nieskładkowe wymienione w art. 7. Niewątpliwie jest to zawężenie w stosunku do zasad ogólnych, gdyż do obliczania emerytury na podstawie art. 53, oprócz okresów wymienionych w art. 6 i 7, uwzględnia się – pod pewnymi warunkami – wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia oraz przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia. Należy zaakceptować stanowisko, że katalog z art. 174 ust. 2 ustawy ma charakter zamknięty w tym sensie, że okresy w nim nieprzewidziane nie mogą zostać uwzględnione. Możliwość zatem uznania, że wskazany okres wpływa na wysokość hipotetycznej emerytury ustalonej na dzień 1 stycznia 1999 r. istnieje tylko wtedy, gdy okres ten można zakwalifikować do jednego z okresów wymienionych w art. 6 i 7 ustawy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 marca 2005 r., sygn. III AUa 1380/04, opubl. OSA 2006/6/20, LEX nr 166814, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 czerwca 2013 r., sygn. III AUa 92/13, opubl. LEX nr 1430780). Z uwagi na brak odesłania w art. 174 ust. 2 do przepisu art. 10 stwierdzić trzeba, że nie istnieje podstawa prawna, która uzasadniałaby żądanie w zakresie uwzględnienia okresów pracy w gospodarstwie rolnym przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego.

Treść art. 10 ust. 1 pkt. 3 ustawy o emeryturach i rentach pozwala przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnić również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Z kolei art. 174 ww. ustawy wymienia okresy składkowe i nieskładkowe, tj. okresy składkowe, o których mowa w art. 6, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt. 5, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt. 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Jeśli posiada Pani wymagany okres ubezpieczeniowy do przyznania emerytury, nie dolicza się do niego okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców zgodnie z dyspozycją ww. art. 10, zaś okresu tego nie można doliczyć do ustalenia kapitału początkowego, gdyż stoi temu na przeszkodzie art. 174 ust. 2 ww. ustawy. Wspomniane okresy nie zostały bowiem wymienione jako składkowe lub jako nieskładkowe.

Zobacz również: Potwierdzenie pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym celem przedłożenia w zakładzie pracy

Zasady ustalania wysokości kapitału początkowego

Zasady ustalania wysokości kapitału początkowego określa art. 174 ustawy emerytalnej. Przepis ten odwołuje się do art. 53, tj. do przepisu wskazującego sposób obliczania tzw. starej emerytury i wyjaśnia szczegółowo kolejne kroki podejmowane przy obliczaniu tego kapitału, w tym wskazuje odmienności w porównaniu do sposobu obliczania emerytury. W świetle Pani zarzutów najbardziej istotny jest art. 174 ust. 2 ustawy emerytalnej, gdyż wynika z niego, jakie rodzaje okresów składkowych bierze się pod uwagę przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego, przy czym wśród okresów tych nie wymienia się okresów prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Możliwość zwiększenia emerytury z powszechnego systemu emerytalnego z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników

Podstawę prawną tego uzupełnienia stanowi art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki, traktując je jak okresy składkowe.

Jest jeszcze możliwość zwiększenia emerytury z powszechnego systemu emerytalnego z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników na podstawie art. 56 ustawy emerytalnej – mogą być obliczone przy uwzględnieniu udowodnionych przez Panią okresów tego ubezpieczenia.

Uwzględnienie przez organ rentowy ewentualnych okresów ubezpieczenia społecznego rolników przy obliczaniu emerytury w oparciu o art. 26 ustawy emerytalnej jest możliwe, jednak wymaga uzyskania w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego aktualnego zaświadczenie o przebiegu ubezpieczenia społecznego rolników i następnie dołączenia takiego zaświadczenia do wniosku o ponowne przeliczenie emerytury, który to wniosek należy złożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Zobacz również: Domownik w gospodarstwie rolnym

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.