• Autor: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Jestem zatrudniony na pełen etat w firmie i równocześnie prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą (nic związanego z rolnictwem). Nie mam żadnego wykształcenia rolniczego. Chcę wydzierżawić grunt rolny na okres 10 lat. Czy po podpisaniu umowy dzierżawy mogę zostać wpisany jako dzierżawca gruntu rolnego do ewidencji gruntów? Czy uzyskam w gminie zaświadczenie o prowadzeniu gospodarstwa rolnego?
Odpowiedź na pytanie swoją treścią obejmuje trzy problemy, a mianowicie, czy nie będąc rolnikiem można być dzierżawcą, czy uzyska Pan w gminie zaświadczenie o prowadzeniu gospodarstwa rolnego oraz czy taki dzierżawca może zostać wpisany do ewidencji gruntów.
Sama umowa dzierżawy uregulowana jest w Kodeksie cywilnym (dalej K.c.).
Zgodnie z art. 693 § 1 K.c. przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz.
Według ustawy o podatku rolnym na dzierżawcy spoczywa podatek rolny tylko wtedy, gdy umowa dzierżawy została zawarta stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub w związku z uzyskaniem renty strukturalnej.
Przepisy prawa nie zawierają ograniczenia, że dzierżawić ziemię rolną może tylko rolnik. Każda osoba, która jest zainteresowana prowadzeniem działalności rolniczej może prowadzić taką działalność, dzierżawiąc nieruchomość rolną.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo.
Tak więc może Pan zostać dzierżawcą, dzierżawa daje takiej osobie możliwość spełnienia z czasem warunków koniecznych do uznania jej za rolnika indywidualnego.
Zobacz również: Umowa dzierżawy a śmierć wydzierżawiającego
Co się tyczy pytania drugiego. Zgodnie z ustawą z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1892) za gospodarstwo rolne dla celów podatku rolnego uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha fizyczny lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej lub osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej. Natomiast z brzmienia art. 2 pkt 2 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego wynika, że gospodarstwem rolnym jest tylko zorganizowana całość gospodarcza, w odniesieniu do której spełnione są równocześnie dwa warunki:
1) jest to gospodarstwo rolne w rozumieniu art. 553 K.c., czyli grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego;
2) zorganizowane na gruntach o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych.
W myśl art. 6 ust. 2 pkt 1 tej ustawy, uważa się, że osoba fizyczna osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli:
a) pracuje w tym gospodarstwie,
b) podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie.
Tylko osobie spełniającej te warunki może zostać wydane zaświadczenie o prowadzeniu gospodarstwa rolnego.
Zobacz również: Umowa ustna dzierżawy gruntu
Umowę dzierżawy należy zarejestrować w ewidencji gruntów i budynków, którą prowadzą starostwa powiatowe. Aby jednak umowa dzierżawy gruntów rolnych została wpisana do rejestru gruntów i budynków musi wynikać to z Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków.
Zgodnie z § 11 ust. 1 pkt 2 tego rozporządzenia, w ewidencji oprócz podstawowych danych dotyczących gruntów i budynków, wykazuje się także dane o gruntach, które są przedmiotem umów dzierżawy, oraz o dzierżawcach tych gruntów, zgłaszanych do ewidencji w związku z przepisami art. 28 ust. 4 pkt 1 (umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat), art. 38 pkt 1 (właściciel gruntów zaliczonych do użytków rolnych lub dzierżawca takich gruntów, jeżeli dzierżawa jest zarejestrowana w ewidencji gruntów i budynków, prowadzi działalność rolniczą na tych gruntach); oraz art. 117 (umowy dzierżawy, zawarte stosownie do art. 2 pkt 6 lit. b ustawy powołanej w art. 122, podlegają rejestracji w ewidencji gruntów i budynków. Zgłoszenia umowy do ewidencji dokonuje wójt gminy, w której sporządzono umowę) ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników lub z przepisami wydanymi na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej.
Ważna uwaga, tylko umowa dzierżawy gruntów rolnych zawarta z osobą spoza kręgu osób wymienionych we wskazanych powyżej przepisach może zostać wpisana do ewidencji i stanowić podstawę domniemania prowadzenia działalności rolniczej.
Dzierżawca nie może być więc:
a) małżonkiem rolnika emeryta lub rolnika rencisty,
b) jego zstępnym lub pasierbem,
c) osobą pozostającą z rolnikiem (emerytem lub rencistą) we wspólnym gospodarstwie domowym,
d) małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c.
Przedsiębiorca z miasta na nowej drodze
Pan Tomasz prowadzi działalność gospodarczą w branży IT i mieszka w dużym mieście. Chcąc zainwestować w ziemię rolną, wydzierżawił 5 ha gruntów na 10 lat od starszego rolnika, który przechodził na emeryturę. Po podpisaniu umowy udał się do starostwa powiatowego, gdzie zgłosił dzierżawę do ewidencji gruntów. Nie mógł jednak uzyskać zaświadczenia o prowadzeniu gospodarstwa rolnego, ponieważ nie spełniał warunków wymaganych przez ustawę.
Pracownik korporacji i pasja do rolnictwa
Pani Monika, zatrudniona na etacie w dużej firmie, postanowiła w wolnym czasie zająć się uprawą ekologicznych warzyw. Dzierżawiąc 3 ha ziemi rolnej, podpisała umowę na 12 lat i zgłosiła ją do ewidencji gruntów. Chociaż formalnie stała się dzierżawcą, gmina odmówiła jej wydania zaświadczenia o prowadzeniu gospodarstwa rolnego, ponieważ jej działalność nie miała zorganizowanego charakteru i nie prowadziła jej osobiście.
Powrót do korzeni – droga do rolnika indywidualnego
Pan Krzysztof odziedziczył po dziadkach pasję do rolnictwa, choć sam pracował jako inżynier. Wydzierżawił 15 ha ziemi na 10 lat i zaczął stopniowo rozwijać działalność rolniczą. Po pięciu latach spełnił warunki ustawowe – osiedlił się w gminie, prowadził działalność rolniczą i zdobył kwalifikacje rolnicze. Dzięki temu mógł zostać uznany za rolnika indywidualnego i uzyskać stosowne zaświadczenie od gminy.
Dzierżawa gruntów rolnych jest dostępna dla każdego, niezależnie od wykształcenia czy doświadczenia w rolnictwie. Sama umowa dzierżawy nie nadaje jednak automatycznie statusu rolnika indywidualnego ani nie gwarantuje uzyskania zaświadczenia o prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Kluczowe znaczenie mają tutaj warunki określone w przepisach, takie jak okres zamieszkania, prowadzenie działalności rolniczej czy posiadanie kwalifikacji. Dzierżawca może zostać wpisany do ewidencji gruntów, jeśli umowa została zawarta na co najmniej 10 lat, jednak uzyskanie statusu rolnika wymaga dodatkowego spełnienia ustawowych kryteriów.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online w zakresie dzierżawy gruntów rolnych, wpisu do ewidencji oraz uzyskania statusu rolnika indywidualnego. Jeśli masz wątpliwości dotyczące warunków prawnych, procedur administracyjnych lub chcesz skonsultować swoją sytuację, skorzystaj z naszej pomocy. Gwarantujemy rzetelne i klarowne wyjaśnienia dostosowane do Twoich potrzeb. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać fachowe wsparcie bez wychodzenia z domu.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego - Dz.U. 2003 nr 64 poz. 592
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Małgorzata Zegarowicz-Sobuń
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II w Lublinie. Aplikację radcowską ukończyła przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Białymstoku. Jako radca prawny pragnie rozwijać się zawodowo oraz służyć pomocą klientom. Interesuje się prawem rodzinnym, spadkowym, prawem pracy, spółdzielczym, mieszkaniowym, a także prawem karnym. Prowadzi własną kancelarię prawną w Suwałkach, a prywatnie pasjonuje się kuchnią, dekoracją wnętrz oraz poznawaniem nowych krajobrazów.
Zapytaj prawnika