• Autor: Marcin Sądej
Chciałem podpisać z sąsiadem umowę przedwstępną sprzedaży działki rolnej potwierdzoną przez notariusza. Jednak notariusz stwierdził, że w przypadku mojej śmierci, w okresie trwania tej umowy, ta umowa nic nie znaczy, bo pierwszeństwo ma rodzina jako spadkobiercy. Czy notariusz ma rację?
Umowa przedwstępna jest uregulowana w przepisach Kodeksu cywilnego (dalej K.c.). Zgodnie z art. 389 K.c. umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Jeżeli termin, w ciągu którego ma być zawarta umowa przyrzeczona, nie został oznaczony, powinna ona być zawarta w odpowiednim terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej. Jeżeli obie strony są uprawnione do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej i każda z nich wyznaczyła inny termin, strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie. Jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy przyrzeczonej, nie można żądać jej zawarcia.
Zobacz również: Sprzedaż działki rolnej
Jak natomiast stanowi art. 390 K.c., jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania. Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej. Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.
Zobacz również: Jak sprzedać działkę rolną jako budowlaną?
W świetle powyższych przepisów umowa przedwstępna nie przenosi własności nieruchomości, ale jeżeli została ona zawarta w formie aktu notarialnego to przyszły nabywca posiada roszczenie o jej zawarcie.
Zgodnie z art. 922 K.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców. Dotyczy to również roszczeń z tytułu przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości. W rezultacie Pana zobowiązanie wynikające z umowy przedwstępnej w razie Pana śmierci przejdzie na spadkobierców. Druga strona umowy przedwstępnej będzie zatem mogła żądać od spadkobierców zawarcia właściwej umowy sprzedaży. Jeżeli spadkobiercy odmówią podpisania umowy sprzedaży druga strona umowy przedwstępnej będzie mogła wystąpić do sądu z roszczeniem o nakazanie podpisania takiej umowy na podstawie art. 1047 Kodeksu postępowania cywilnego.
Na marginesie warto wskazać, że umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości zawarta w formie aktu notarialnego może być podstawą wpisu roszczenia o zawarcie umowy przyrzeczonej (o przeniesienie własności nieruchomości) do księgi wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości (o ile nieruchomość ma założoną księgę wieczystą).
W konsekwencji, w momencie Pana śmierci własność nieruchomości faktycznie przejdzie na własność spadkobierców. Jeżeli jednak podpisze Pan umowę przedwstępną sprzedaży w formie aktu notarialnego to przyszły nabywca będzie mógł się domagać od spadkobierców zawarcia właściwej umowy sprzedaży. Wynika to z tego, że zobowiązanie się do sprzedaży nieruchomości jest dziedziczne i przejdzie na Pana spadkobierców.
Nieoczekiwana śmierć sprzedającego
Pan Jan podpisał z sąsiadem umowę przedwstępną sprzedaży działki rolnej, która miała zostać sfinalizowana w ciągu sześciu miesięcy. Niestety, trzy miesiące później zmarł. Spadkobiercy Jana, niechętni sprzedaży, odmówili podpisania umowy przyrzeczonej. Kupujący, posiadając umowę notarialną, skierował sprawę do sądu, który zobowiązał spadkobierców do wykonania zobowiązania wynikającego z umowy przedwstępnej.
Problemy z uchylaniem się od umowy
Pani Maria zawarła umowę przedwstępną na sprzedaż swojej działki rolniczej panu Adamowi, który wpłacił zaliczkę. Po kilku miesiącach Maria zmieniła zdanie i postanowiła nie sprzedawać ziemi, twierdząc, że jej dzieci mogą ją przejąć. Adam skierował sprawę do sądu, który przyznał mu prawo do odszkodowania za poniesione straty, ponieważ liczył na zawarcie umowy przyrzeczonej.
Wpis do księgi wieczystej jako zabezpieczenie
Pan Tomasz zawarł z inwestorem umowę przedwstępną sprzedaży dużej działki rolnej. Aby zabezpieczyć swoje interesy, inwestor dopilnował wpisania roszczenia o przeniesienie własności do księgi wieczystej. Kilka miesięcy później Tomasz próbował sprzedać ziemię innej osobie za wyższą cenę, ale wpis w księdze wieczystej uniemożliwił mu taką transakcję. Finalnie, inwestor doprowadził do realizacji pierwotnej umowy.
Umowa przedwstępna sprzedaży działki rolnej jest skutecznym narzędziem zabezpieczającym przyszłą transakcję, zwłaszcza gdy zostanie sporządzona w formie aktu notarialnego. W przypadku śmierci sprzedającego jego zobowiązania przechodzą na spadkobierców, którzy mogą zostać zobowiązani do zawarcia umowy przyrzeczonej. Jeśli jedna ze stron uchyla się od podpisania umowy ostatecznej, druga strona może dochodzić swoich praw w sądzie, w tym roszczenia o zawarcie umowy lub odszkodowania. Wpis roszczenia do księgi wieczystej dodatkowo chroni interesy kupującego, uniemożliwiając sprzedaż działki osobie trzeciej.
Jeśli masz wątpliwości dotyczące umowy przedwstępnej sprzedaży działki rolnej, skorzystaj z profesjonalnych porad prawnych online. Oferujemy szybkie i rzetelne konsultacje, analizę umów oraz wsparcie w dochodzeniu roszczeń. Nasi eksperci pomogą Ci uniknąć błędów i zabezpieczyć Twoje interesy. Skontaktuj się z nami, aby otrzymać indywidualne rozwiązanie dopasowane do Twojej sytuacji.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami rachunkowymi. Na co dzień zajmuje się obsługą prawną spółek handlowych. Publikuje artykuły o tematyce podatkowej. Udziela porad z zakresu prawa podatkowego, handlowego oraz cywilnego.
Zapytaj prawnika