• Data: 2024-09-06 • Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Mąż (ur. 1974) od roku 1997 płacił składki KRUS, bo odziedziczył gospodarstwo rolne po rodzicach. Po 2 latach rozpoczął pracę w Niemczech (do Polski przyjeżdżał co 3 tygodnie na kilka dni). W tym czasie, zarabiając w Niemczech i będąc tam także ubezpieczonym, nadal płacił składki KRUS. W roku 2005 rozwiązał umowę o pracę w Niemczech i podjął działalność gospodarczą jednoosobową w Polsce. Fakt ten od razu zgłosił do KRUS, który w związku z działalnością pozarolniczą podwyższył mu składkę zgodnie z przepisami. Niedawno dostał pismo z ZUS o złożenie dokumentacji zgłoszeniowej do ubezpieczeń i dokumentacji rozliczeniowej od 2005 r. oraz wypełniony druku A1. Nie rozumiem, o co im chodzi, jakie zgłoszenie A1? Przecież mąż nie zalegał i nie zalega z opłatami do KRUS i zgodnie z wymogami płaci wyższą stawkę. Czy mąż czegoś nie dopatrzył, czy coś mu grozi?
Zacznijmy od tego, że żądane przez ZUS zaświadczenie A1 to dokument wydawany przez ZUS lub KRUS potwierdzający, któremu ustawodawstwu: polskiemu czy zagranicznemu, dotyczącemu zabezpieczenia społecznego, podlega osoba, która ów dokument posiada. Dodatkowo dokument A1 poświadcza, że jego posiadacz podlega polskim przepisom w zakresie opłacania składek oraz zabezpieczenia społecznego. Dokument A1 z ZUS mogą otrzymać osoby: oddelegowane do pracy na terenie innego państwa UE, EOG lub w Szwajcarii; osoby przenoszące czasowo wykonywanie działalności na własny rachunek do innego państwa UE, EOG lub do Szwajcarii oraz osoby wykonujące pracę najemną lub prowadzące własną działalność na terenie innego państwa lub państw UE, EOG lub w Szwajcarii.
Z kolei z KRUS ów dokument mogą otrzymać osoby prowadzące działalność rolniczą w Polsce i w innym państwie członkowskim, tj. dwa gospodarstwa rolne; osoby prowadzące działalność rolniczą i pozarolniczą w Polsce oraz działalność pozarolniczą w innym państwie; osoby prowadzące działalność rolniczą w Polsce i działalność pozarolniczą w innym państwie oraz rolnik czasowo wyjeżdżający do innego państwa, celem wykonania tam specjalistycznej działalności związanej z profilem działalności prowadzonej w Polsce.
Wnioski o zaświadczenie A1 kierowane do ZUS można składać wyłącznie elektronicznie, poprzez PUE ZUS. Z kolei osoby, które chcą otrzymać zaświadczenie A1 z KRUS, muszą wypełnić wniosek i złożyć go albo osobiście w placówce KRUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania albo listownie na adres KRUS-u, albo elektroniczne, za pośrednictwem Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ePUAP).
Skoro zatem był okres, gdy mąż prowadził gospodarstwo rolne w Polsce i pracował za granicą, to istnieją podstawy do żądania od niego przedłożenia owego zaświadczenia A1.
Idąc dalej, wskazuję, że rolnik, decydując się na działalność pozarolniczą, nie musi rezygnować z KRUS-u. Warunkiem niezbędnym do tego, aby nadal mógł pozostać w KRUS-ie, jest jednak spełnienie przesłanek wskazanych w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników, czyli:
Dalej, taki rolnik, który podejmuje działalność pozarolniczą, musi po rozliczeniu roku podatkowego, do 31 maja każdego roku, złożyć w KRUS-ie zaświadczenie z urzędu skarbowego o wysokości należnego podatku za poprzedni rok. Jeśli kwota podatku przekroczy roczną kwotę graniczną lub termin, w którym należy złożyć zaświadczeni, zostanie przekroczony, ubezpieczenie ustanie z dniem, od którego zainteresowany zobowiązany był złożyć zaświadczenie. Rolnik, którego podatek dochodowy przekroczy limit, jest niestety zobowiązany, by odprowadzać składki do ZUS-u lub zrezygnować z pozarolniczej działalności i kontynuować ubezpieczenie w KRUS.
Jeśli zatem wszystkie ww. warunki mąż spełniał (i opłacał miesięczną składkę podstawową na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w podwójnym wymiarze, a składki na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie w pojedynczej wysokości), to wystarczy przedłożyć wszystkie dokumenty w ZUS-ie, złożyć wniosek o dokument A1 i również dostarczyć go w ZUS-ie.
Co do ewentualnych konsekwencji: Brak A1 może spowodować nałożenie kary pieniężnej (gdy jest to delegowanie na podstawie umowy o pracę, to jest ona nakładana na pracodawcę). Mąż może sprawdzić, czy ma za ten okres A1. Jeśli ma profil zaufany ePUAP, wystarczy, że się zaloguje. Po wejściu do systemu należy kliknąć w zakładkę u góry strony „Ubezpieczony”, następnie „Ubezpieczenia i płatnicy” i tam sprawdzić swój status.
Maria i Jan Maria i Jan prowadzą gospodarstwo rolne, a Jan od 10 lat pracuje sezonowo we Francji, gdzie również jest ubezpieczony. Jednocześnie regularnie opłacają składki do KRUS. Ostatnio dostali wezwanie z ZUS o dostarczenie dokumentu A1, który ma potwierdzić, w jakim kraju Jan podlega ubezpieczeniu. Okazało się, że nigdy nie złożyli wniosku o ten dokument, mimo że Jan pracował za granicą. Po konsultacji z doradcą, złożyli wniosek i udało się wyjaśnić sprawę bez kar.
Anna i Paweł Anna i Paweł prowadzili działalność rolniczą w Polsce, a Paweł co roku wyjeżdżał na kilka miesięcy do pracy w Holandii. Choć Paweł był tam ubezpieczony, nigdy nie zgłaszał tej pracy do ZUS ani KRUS. Dopiero po kilku latach, gdy Paweł otworzył własną firmę w Polsce, ZUS poprosił o dokumenty dotyczące wcześniejszych lat. Musieli przedłożyć dokument A1, aby udowodnić, że Paweł nie zalega z ubezpieczeniem w Polsce ani za granicą.
Piotr, będąc rolnikiem, pracował na budowach w Niemczech. Nadal opłacał składki KRUS, ale nigdy nie zgłosił tego faktu do ZUS. Po zakończeniu pracy za granicą i powrocie do Polski, otrzymał wezwanie do przedłożenia dokumentu A1. Okazało się, że nie dopełnił formalności związanych z pracą za granicą, co wymagało wyjaśnienia i uzupełnienia braków, aby uniknąć problemów z ubezpieczeniem.
Osoby pracujące za granicą, a jednocześnie prowadzące działalność rolniczą lub pozarolniczą w Polsce, muszą pamiętać o konieczności posiadania dokumentu A1, który potwierdza, któremu systemowi ubezpieczeń podlegają. Brak tego dokumentu może prowadzić do problemów z ZUS-em, mimo regularnego opłacania składek w KRUS. Warto więc zadbać o formalności, aby uniknąć ewentualnych kar czy nieporozumień z instytucjami ubezpieczeniowymi.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz kompleksowe przygotowanie pism dotyczących ubezpieczeń KRUS i ZUS, w tym wniosków o wydanie dokumentu A1. Skontaktuj się z nami, aby szybko i skutecznie rozwiązać swoje sprawy z zakresu prawa ubezpieczeniowego. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników - Dz.U. 1991 nr 7 poz. 24
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończyła aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie. Doświadczenie zawodowe zdobywała współpracując z kancelariami prawnymi. Specjalizuje się głównie w prawie gospodarczym, prawie pracy, prawie zamówień publicznych, a także w prawie konsumenckim i prawie administracyjnym. Obecnie prowadzi własną kancelarię radcowską oraz obsługuje spółki i instytucje państwowe.
Zapytaj prawnika