• Data: 2025-03-03 • Autor: Katarzyna Nosal
W swoim czasie kupiliśmy z mężem 3 hektary ziemi rolnej. Ze względu na niską klasę ziemi, nieużytki itd., w rzeczywistości jest to niewiele więcej niż 1 ha przeliczeniowy. Zbudowaliśmy tam siedlisko. Nie byliśmy rolnikami i nie czerpaliśmy zysku z działalności rolniczej. Niedawno mój mąż zmarł, chciałabym złożyć druk SD-Z2, ale mam wątpliwości co do określenia statusu naszej ziemi. To nadal jest ziemia rolna, nie planuję jej odrolnić ani dzielić na działki. Co więc powinnam wpisać w formularzu: gospodarstwo rolne czy działkę z budynkiem? Jaką powierzchnię podać – rzeczywistą czy hektar przeliczeniowy?
Formularz podatkowy SD-Z2 – dotyczący otrzymania majątku w drodze darowizny lub dziedziczenia – zawiera tylko dwie możliwe w tym przypadku do wypełnienia rubryki. Jest to rubryka G4 – zgłoszenie nieruchomości zabudowanej oraz G5 – zgłoszenie gospodarstwa rolnego. To, czy wypełnić pierwszą, czy drugą z nich, ocenić należy z uwzględnieniem definicji gospodarstwa rolnego.
Definicje gospodarstwa pojawiają się różne w zależności od kontekstu. Na potrzeby podatku rolnego gospodarstwo rolne zdefiniowano wprost w ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym , zgodnie z którą – za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej. Zatem Pani nieruchomość spełniałaby te kryteria.
Z drugiej strony podatek od spadków i darowizn nierozerwalnie związany jest z daną formą nabycia, która wprost wynika z Kodeksu cywilnego (K.c.). W Kodeksie mamy specjalne uregulowanie dotyczące dziedziczenia gospodarstwa rolnego. Zgodnie z art. 1058 K.c. – do dziedziczenia z ustawy gospodarstw rolnych obejmujących grunty rolne o powierzchni przekraczającej 1 ha stosuje się przepisy konkretnej księgi tego Kodeksu. W związku z tym, że w przepisach o dziedziczeniu nie ma definicji gospodarstwa rolnego, należy odwołać się do art. 553 K.c., który wskazuje, że: Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Powstaje pytanie o powierzchnię 1 hektara z art. 1058 .K.c., czy odnosi się do hektarów fizycznych, czy przeliczeniowych. Skoro nie ma wskazania na hektary przeliczeniowe, to należy uznać, że chodzi o hektary fizyczne. Poza tym, jeżeli chodzi o powierzchnię 1 ha zawartą w art. 1058 K.c., to powstaje pytanie, czy grunty rolne muszą być położone na obszarach przeznaczonych w planie zagospodarowania przestrzennego na cele rolne czy odnosi się to także do gruntów przeznaczonych w planie na inne cele, które wykorzystywane są na cele rolne. W związku z tym, że nie ma w Kodeksie cywilnym zastrzeżenia, jak w ustawie o podatku rolnym w odniesieniu do nieruchomości rolnych (w świetle której należy przez nieruchomość rolną rozumieć nieruchomość rolną w rozumieniu K.c., z wyłączeniem nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne), uznać należy, że obejmuje także grunty położone na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne, jeżeli w ewidencji gruntów i budynków są oznaczone jako grunty rolne.
W świetle powyższych rozważań, wydaje się, że powinna Pani wypełnić rubrykę przeznaczoną dla gospodarstwa rolnego, a wielkość podać w hektarach fizycznych. Niemałe znaczenie będzie miała tu także treść postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, gdzie sąd ustali, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne.
Działka odziedziczona po rodzicach
Pani Anna odziedziczyła po swoich rodzicach działkę o powierzchni 2 hektarów, na której znajdował się dom mieszkalny i niewielki sad. Grunty te były sklasyfikowane jako użytki rolne, ale od wielu lat nie prowadzono tam żadnej działalności rolniczej. Pani Anna miała dylemat, czy zgłosić nieruchomość w formularzu SD-Z2 jako gospodarstwo rolne, czy jako nieruchomość zabudowaną. Po konsultacji z doradcą podatkowym okazało się, że ze względu na klasyfikację gruntów jako rolne oraz łączną powierzchnię przekraczającą 1 ha, powinna wpisać ją jako gospodarstwo rolne.
Problem z hektarami przeliczeniowymi
Pan Marek odziedziczył po dziadku 5 hektarów ziemi, jednak ze względu na słabą jakość gleby, w przeliczeniu na hektary przeliczeniowe powierzchnia wynosiła jedynie 2 hektary. Chciał skorzystać ze zwolnienia podatkowego dla gospodarstw rolnych, ale miał wątpliwości, jaką powierzchnię wpisać w formularzu SD-Z2 – fizyczną czy przeliczeniową. Po analizie przepisów doszedł do wniosku, że dla celów podatku od spadków i darowizn liczy się powierzchnia fizyczna, co pozwoliło mu skorzystać z preferencyjnych warunków rozliczenia.
Nieruchomość na terenach podmiejskich
Pani Katarzyna odziedziczyła działkę o powierzchni 1,2 ha, znajdującą się na obrzeżach miasta. Grunty były oznaczone w ewidencji jako rolne, jednak w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczono je pod zabudowę jednorodzinną. Początkowo sądziła, że nie może skorzystać z ulgi dla gospodarstw rolnych, jednak po sprawdzeniu przepisów dowiedziała się, że decydujące znaczenie ma klasyfikacja gruntów w ewidencji, a nie plan zagospodarowania. Dzięki temu mogła poprawnie wypełnić formularz, zgłaszając nieruchomość jako gospodarstwo rolne.
Poprawne określenie statusu odziedziczonej nieruchomości – jako gospodarstwa rolnego lub działki zabudowanej – wymaga analizy zarówno przepisów podatkowych, jak i cywilnych, ze szczególnym uwzględnieniem klasyfikacji gruntów w ewidencji. Kluczowe jest również odpowiednie wskazanie powierzchni – w hektarach fizycznych lub przeliczeniowych – co może mieć istotne konsekwencje podatkowe. Dokładne przeanalizowanie tych kwestii pozwala uniknąć błędów przy wypełnianiu formularza SD-Z2 i skorzystać z przysługujących zwolnień.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz sporządzanie pism dotyczących określenia statusu odziedziczonej nieruchomości i wypełnienia formularza SD-Z2. Skorzystaj z naszej wiedzy i doświadczenia, aby uniknąć błędów i wątpliwości związanych z formalnościami. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, Dz.U. 1984 nr 52 poz. 268
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Nosal
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika