Prawo pierwokupu nieruchomości rolnej przez Agencję Nieruchomości Rolnych

Kiedy dzierżawcy ziemi rolnej przysługuje prawo pierwokupu?

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego¹, znowelizowanej na mocy ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw² – w przypadku sprzedaży nieruchomości rolnej prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy jej dzierżawcy, jeżeli:

1. umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną oraz była wykonywana co najmniej przez 3 lata, licząc od tej daty, oraz
2. nabywana nieruchomość rolna wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy.

Prawo pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych

Prawo pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych (zwanej dalej również „agencją”) przysługuje zaś z mocy ustawy w przypadku braku uprawnionego do pierwokupu dzierżawcy albo niewykonania przez niego tego prawa.

Zgodnie z art. 3 ust. 5 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego prawo pierwokupu nie będzie jednak przysługiwać Agencji Nieruchomości Rolnych jeżeli:

1. nabywcą nieruchomości rolnej jest:
• jednostka samorządu terytorialnego,
• Skarb Państwa,
• osoba bliska zbywcy;
2. nabycie nieruchomości rolnej następuje za zgodą agencji, wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej;
3. sprzedaż następuje między osobami prawnymi tego samego kościoła lub związku wyznaniowego.

Prawo pierwokupu nie przysługuje również Agencji Nieruchomości Rolnych, jeżeli w wyniku nabycia nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego, jednak do powierzchni nie większej niż 300 ha, a nabywana nieruchomość rolna jest położona w gminie, w której ma miejsce zamieszkania nabywca, lub w gminie graniczącej z tą gminą.

Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu (czyli również Agencja Nieruchomości Rolnych) może, w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu, wystąpić do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości.

W celu wykonania prawa pierwokupu Agencja Nieruchomości Rolnych wysyła zobowiązanemu z prawa pierwokupu oświadczenie w formie aktu notarialnego o wykonaniu prawa pierwokupu przesyłką poleconą nadaną za potwierdzeniem odbioru, a następnie publikuje w Biuletynie Informacji Publicznej Agencji. Uważa się, że zobowiązany z prawa pierwokupu zapoznał się z treścią oświadczenia Agencji Nieruchomości Rolnych o wykonaniu prawa pierwokupu z chwilą jego publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej.

Prawo pierwokupu ANR a prawo nabycia nieruchomości rolnej przysługujące agencji

Od prawa pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych na powyższych zasadach należy odróżnić prawo nabycia nieruchomości rolnej przysługujące agencji, które jest czym innym niż prawo pierwokupu. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego agencja może złożyć oświadczenie o nabyciu nieruchomości rolnej za zapłatą równowartości pieniężnej odpowiadającej jej wartości rynkowej, jeżeli nabycie nieruchomości rolnej ma nastąpić w wyniku:

1. zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży lub
2. jednostronnej czynności prawnej, lub
3. orzeczenia sądu, organu administracji publicznej albo orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, lub
4. innej czynności prawnej lub innego zdarzenia prawnego, w szczególności:
• zasiedzenia nieruchomości rolnej, dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest nieruchomość rolna lub gospodarstwo rolne,
• podziału, przekształcenia bądź łączenia spółek handlowych.

Kiedy uprawnienie do nabycia nieruchomości rolnej nie przysługuje agencji?

Uprawnienie do nabycia nieruchomości rolnej nie przysługuje agencji:

1. jeżeli w wyniku przeniesienia własności nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego, jednak do powierzchni nie większej niż 300 ha;
2. jeżeli nabycie nieruchomości rolnej następuje:
• za zgodą agencji, lub
• przez osobę bliską zbywcy,
• w wyniku dziedziczenia ustawowego albo dziedziczenia przez rolnika indywidualnego,
• przez rolnika indywidualnego w wyniku zapisu windykacyjnego;
3. jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje w wyniku umowy z następcą (rolnikiem młodszym od właściciela nieruchomości, który na mocy umowy zobowiąże się pracować w gospodarstwie w zamian za późniejsze przeniesienie na niego własności nieruchomości);
4. jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje między osobami prawnymi tego samego kościoła lub związku wyznaniowego.

_________________________

¹ Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2012 r., poz. 803, z późn. zm.)

² Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 585)

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »