Prawo pierwokupu nieruchomości rolnej przez Agencję Nieruchomości Rolnych

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego¹, znowelizowanej na mocy ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw² – w przypadku sprzedaży nieruchomości rolnej prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy jej dzierżawcy, jeżeli:

1. umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną oraz była wykonywana co najmniej przez 3 lata, licząc od tej daty, oraz
2. nabywana nieruchomość rolna wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy.

Prawo pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych (zwanej dalej również „agencją”) przysługuje zaś z mocy ustawy w przypadku braku uprawnionego do pierwokupu dzierżawcy albo niewykonania przez niego tego prawa.

Zgodnie z art. 3 ust. 5 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego prawo pierwokupu nie będzie jednak przysługiwać Agencji Nieruchomości Rolnych jeżeli:

1. nabywcą nieruchomości rolnej jest:
• jednostka samorządu terytorialnego,
• Skarb Państwa,
• osoba bliska zbywcy;
2. nabycie nieruchomości rolnej następuje za zgodą agencji, wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej;
3. sprzedaż następuje między osobami prawnymi tego samego kościoła lub związku wyznaniowego.

Prawo pierwokupu nie przysługuje również Agencji Nieruchomości Rolnych, jeżeli w wyniku nabycia nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego, jednak do powierzchni nie większej niż 300 ha, a nabywana nieruchomość rolna jest położona w gminie, w której ma miejsce zamieszkania nabywca, lub w gminie graniczącej z tą gminą.

Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu (czyli również Agencja Nieruchomości Rolnych) może, w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu, wystąpić do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości.

W celu wykonania prawa pierwokupu Agencja Nieruchomości Rolnych wysyła zobowiązanemu z prawa pierwokupu oświadczenie w formie aktu notarialnego o wykonaniu prawa pierwokupu przesyłką poleconą nadaną za potwierdzeniem odbioru, a następnie publikuje w Biuletynie Informacji Publicznej Agencji. Uważa się, że zobowiązany z prawa pierwokupu zapoznał się z treścią oświadczenia Agencji Nieruchomości Rolnych o wykonaniu prawa pierwokupu z chwilą jego publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej.

Od prawa pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych na powyższych zasadach należy odróżnić prawo nabycia nieruchomości rolnej przysługujące agencji, które jest czym innym niż prawo pierwokupu. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego agencja może złożyć oświadczenie o nabyciu nieruchomości rolnej za zapłatą równowartości pieniężnej odpowiadającej jej wartości rynkowej, jeżeli nabycie nieruchomości rolnej ma nastąpić w wyniku:

1. zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży lub
2. jednostronnej czynności prawnej, lub
3. orzeczenia sądu, organu administracji publicznej albo orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, lub
4. innej czynności prawnej lub innego zdarzenia prawnego, w szczególności:
• zasiedzenia nieruchomości rolnej, dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest nieruchomość rolna lub gospodarstwo rolne,
• podziału, przekształcenia bądź łączenia spółek handlowych.

Uprawnienie do nabycia nieruchomości rolnej nie przysługuje agencji:

1. jeżeli w wyniku przeniesienia własności nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego, jednak do powierzchni nie większej niż 300 ha;
2. jeżeli nabycie nieruchomości rolnej następuje:
• za zgodą agencji, lub
• przez osobę bliską zbywcy,
• w wyniku dziedziczenia ustawowego albo dziedziczenia przez rolnika indywidualnego,
• przez rolnika indywidualnego w wyniku zapisu windykacyjnego;
3. jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje w wyniku umowy z następcą (rolnikiem młodszym od właściciela nieruchomości, który na mocy umowy zobowiąże się pracować w gospodarstwie w zamian za późniejsze przeniesienie na niego własności nieruchomości);
4. jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje między osobami prawnymi tego samego kościoła lub związku wyznaniowego.

_________________________

¹ Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2012 r., poz. 803, z późn. zm.)

² Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 585)

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »