Czy obce osoby mogą chodzić po moich polach?

Jak zabezpieczyć mienie przed osobami trzecimi

Granice prawa własności – w tym również nieruchomości wyznaczają przepisy prawa – w szczególności art. 140 Kodeksu cywilnego („w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą”).

Według tego przepisu wyznacznikami granic własności są zatem ustawy i zasady współżycia społecznego, a wyznacznikiem sposobu korzystania przez właściciela z przysługującego mu prawa jest jego społeczno-gospodarcze przeznaczenie. Przez „zasady współżycia społecznego” należy rozumieć zasady etycznego postępowania, którymi każdy członek społeczeństwa powinien kierować się w postępowaniu wobec innych.

W Pana przypadku oznacza to, że może Pan oczywiście zakazać dostępu do swoich gruntów osobom postronnym - zwłaszcza tym gruntom które są bezpośrednio w Pana posiadaniu (tzn. nie zostały oddane w posiadanie zależne – dzierżawę czy użytkowanie) i zastosować zabezpieczenia dostępu – jednak z pewnymi ograniczeniami.

W chwili obecnej rynek oferuje szeroką gamę rożnego rodzaju zabezpieczeń mienia przed niepożądanymi intruzami – najprostszym z nich jest z pewnością ogrodzenie, inne to zabezpieczania elektroniczne czy wynajęcie specjalistycznej agencji ochrony mienia, a także utrzymywania psów wartowniczych.

W każdym jednak razie trzeba pamiętać że zastosowane środki ochronne muszą być niejako współmierne do zagrożenia czy naruszenia własności. W przeciwnym razie ryzykuje Pan odpowiedzialnością cywilną (odszkodowawczą) wobec osoby intruza, który wchodząc na Pana działkę, doznał jakichś obrażeń np. wskutek zastosowania np. porażenia prądem z ogrodzenia pod napięciem czy pogryzienia przez agresywnego psa stróżującego (w przypadku gdy nie było ostrzegawczej tabliczki a pies np. biegał wolno – w tym przypadku mamy do czynienia dodatkowo z odpowiedzialnością za zwierzę) – a także odpowiedzialnością karną (wchodzi w grę odpowiedzialność za uszkodzenie ciała, czy w skrajnych przypadkach za spowodowanie śmierci osoby).

Tego rodzaju różne zabezpieczenia to w zasadzie można by rzec – postacie tzw. obrony koniecznej. Kodeks cywilny przywołuje to pojęcie w art. 343 (zaś Kodeks karny jako tzw. kontratyp definiuje w art. 25, stanowiąc:

„§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.

§ 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

§ 3. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu”).

Zgodnie z Kodeksem cywilnym obronę konieczną może zastosować posiadacz rzeczy w celu odparcia samowolnego naruszenia posiadania. Ma to więc być natychmiastowa obrona przed bezpośrednim zamachem na mienie, nie zaś działanie następujące po dokonanym naruszeniu. Istotą obrony koniecznej jest zatem – jak się podkreśla – jedność czasu i miejsca, równoczesność działania posiadacza z zamachem na jego mienie dokonanym przez stronę przeciwną.

Warto w tym miejscu również wskazać, że na gruncie prawa karnego sporna jest kwestia (A. Zoll, Komentarz do Kodeksu karnego – art. 25), czy będzie spełniony warunek bezpośredniości zamachu w tych przypadkach, w których akcja mająca na celu obronę dobra podejmowana jest „na wypadek nastąpienia zamachu”, np. umieszczenie samostrzałów, podłączanie prądu do zabezpieczeń itp. Samo zachowanie skierowane na ochronę dobra ma miejsce w takich przypadkach przed konkretnym bezpośrednim zagrożeniem dobra zamachem. Zabezpieczenia są wprowadzane ze względu na zagrożenie potencjalne. Jak wskazuje ww. autor – za przyjęciem w takich wypadkach spełnienia bezpośredniości zamachu przemawia ta okoliczność, że urządzenie zabezpieczające spełnia swoją funkcję wtedy, gdy zamach jest już bezpośredni. W takich wypadkach również za wskazane uważa się ograniczenie intensywności działania zainstalowanego urządzenia (wyklucza zagrożenie życia, a nawet ciężki uszczerbek dla zdrowia po stronie intruza). Takie ograniczenia, ze względu na warunek konieczności obrony, wydają się co do zasady uzasadnione. W takich wypadkach zastosowane winno być ostrzeżenie, że tego typu urządzenia zabezpieczające są zainstalowane. 

Zobacz również: Zasiew na cudzym gruncie

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.