Wspólne prowadzenie gospodarstwa i przejście na emeryturę

Emerytura z KRUS a prowadzenie gospodarstwa

W myśl art. 28 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest współwłaścicielem, właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając gruntów wydzierżawionych na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej małżonkiem emeryta lub rencisty, jego zstępnym lub pasierbem, osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym, gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych. Zatem uzyskanie możliwości pobierania pełnego świadczenia może zależeć tylko od zaprzestania działalności rolniczej.

W orzecznictwie panuje zgoda, że wypłata części uzupełniającej emerytury lub renty rolnika nie powinna ulec zawieszeniu na podstawie art. 28 ust 1 i 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, gdy ubezpieczony faktycznie nie prowadzi działalności rolniczej (np. uchwała SN z 6 maja 2004 r., sygn. akt II UZP 5/04). Oznacza to, że między określeniem „prowadzenie działalności rolniczej”, użytym w art. 6 pkt 1 i 3, a terminem „zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej” – art. 28 ust 3 – występuje linia demarkacyjna, której granice nie są wyznaczane przez własność lub posiadanie gospodarstwa rolnego (np. wyrok SA w Warszawie z 15.03.2005 r., sygn. akt III AUa 1335/04). Domniemanie zawarte w przepisie art. 38 ust. 1 może zostać obalone przez wykazanie, że rolnik faktycznie nie prowadzi działalności rolniczej (np. wyrok SA w Krakowie z 8 listopada 2005 r., sygn. akt III AUa 2385/04).

Interpretacji powołanego przepisu art. 28 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników dokonał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 maja 2004 r. (sygn. akt II UZP 5/06, OSNP 2004/22/389), wyjaśniając, że wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem gospodarstwa rolnego faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu rolników, nie ulega zawieszeniu na podstawie art. 28 ust. 1 i 3 w związku z ust. 4. W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że współcześnie rolnik uzyskuje prawo do świadczeń bez konieczności wyzbycia się gospodarstwa rolnego. Z kolei definicja gospodarstwa rolnego nie zawiera żadnego elementu rzeczowego, a określenie rolnika ogranicza się wyłącznie do opisu wykonywanej działalności (przez gospodarstwo rolne rozumie się każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej – art. 6 pkt 4 ustawy). Nadto Sąd Najwyższy wskazał, że skoro rolnik uzyskuje prawo do świadczeń nie dlatego, że wyzbył się własności lub posiadania gospodarstwa, lecz dlatego, że z powodu wieku lub stanu zdrowia utracił zdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, czyli możliwość jego prowadzenia, to wypłata świadczeń rolniczych nie może kolidować wyłącznie z utrzymywaniem się statusu ubezpieczonego rolnika, wynikającego z prowadzenia przez niego gospodarstwa. Sąd Najwyższy dalej wywiódł, że porównanie ustępów 1 i 4 art. 28 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie może polegać na zestawianiu pojęcia „prowadzenie (kontynuowanie) działalności zarobkowej” z pojęciem „własności lub posiadania gruntu”, gdyż są to pojęcia nieprzystawalne (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 2001 r., sygn. akt III ZP 11/01). Nadając im sens użyteczny dla rozpatrywanego zagadnienia, Sąd zważył, że właśnie z ich niespójności wynika wniosek, iż zawieszenie wypłaty świadczeń nie dotyczy osoby jedynie posiadającej majątek nieruchomy w postaci gospodarstwa rolnego, lecz tylko takiej, która gospodarstwo rolne prowadzi. Także w wyroku z 27 maja 1997 r., sygn. akt II UKN 145/97, Sąd Najwyższy wypowiedział tezę, że nabycie własności gospodarstwa rolnego w drodze dziedziczenia, bez prowadzenia w nim działalności rolniczej, nie stanowi podstawy do zawieszenia wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego, zaznaczając tym samym, że dla potrzeb ustalania uprawnień rentowych czy emerytalnych rolników oraz ich wysokości, nacisk położyć należy na zbadanie faktu rzeczywistego prowadzenia działalności rolniczej.

Zobacz również: Ubezpieczenie żony przy działalności gospodarczej

Wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika

Podobnie Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 25 września 2013 r. w sprawie III AUa 41/13 stwierdził:

„Wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem gospodarstwa rolnego faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 3 ustawy z 1990 r. o ubezpieczeniu rolników, nie ulega zawieszeniu na podstawie art. 28 ust. 1 i 3 w związku z ust. 4. LEX nr 1381351

Podkreślenia również wymaga, że zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa sądów powszechnych:

1. Fakt pozostawania w związku z małżeńskim z osobą prowadzącą gospodarstwo rolne, nie może w sposób automatyczny przesądzać o prowadzeniu działalności rolniczej.

2. Założenie, iż dla nabycia prawa do emerytury rolniczej, posiadanie (własność, współwłasność) gospodarstwa rolnego znaczy to samo, co prowadzenie gospodarstwa rolnego, jest nieprawidłowe (Patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 3 października 2012 r., sygn akt III AUa 46/12)”.

Na uwagę zasługuje również ciąg dalszy:

„Jeżeli emeryt lub rencista z uwagi na całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym nie współuczestniczy z małżonkiem w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, przy ocenie jego prawa do pobierania świadczeń emerytalno-rentowych nie ma znaczenia okoliczność, że pozostając we wspólnym pożyciu małżeńskim korzysta z dochodów, jakie to gospodarstwo przynosi (§ 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 marca 1983 r. w sprawie osiągania wynagrodzenia lub innych dochodów przez osoby uprawnione do emerytury lub renty – jedn. tekst: Dz. U. z 1985 r. Nr 40, poz. 197 ze zm.) – patrz uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów–- zasada prawna z dnia 30 maja 1988 r. sygn akt III UZP 8/88- OSNC 1988/12/166”.

Odnosząc to do Pana pytania – mama nie musi wyzbywać się gospodarstwa, ale trzeba będzie w KRUS-ie przedstawić dowód, że go nie prowadzi. Orzeczenie lekarskie, zeznania świadków. W takich przypadkach sprawa zwykle trafia do sądu i tam udowadnia się, że mimo posiadania – mama nie prowadzi gospodarstwa rolnego z ojcem.

Wniosek można złożyć w dowolnym momencie, ale dopóki mama nie spełni kryterium wieku, a decyzja zostanie wydana przed urodzinami będzie odmowna. Wniosek najlepiej złożyć w dniu osiągnięcia wieku. Albo tydzień przed, albo teraz, ale wskazując datę od urodzin Nie wpłynie to na nic. Emerytura i tak zostanie przyznana dopiero od dnia spełnienia warunku wieku. A jeśli złoży po tej dacie, od dnia wniosku. Nie wcześniej.

Zobacz również: Emerytura z ZUS a posiadanie ziemi

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼