Czy należy się zachowek dla rodzeństwa przy sprzedaży gospodarstwa rolnego przekazanego przez rodziców?

Przekazanie gospodarstwa rolnego

Poprosiłam Pana o sprawdzenie ewentualnego dokumenty darowizny gospodarstwa, bowiem od warunków powyższej umowy darowizny będzie zależało ewentualne dochodzenie przez Pana roszczenia o zachowek. W przypadku bowiem gospodarstw rolnych nie jest to zawsze sprawa oczywista, gdyż gospodarstwo darowane za tzw. prawo nabycia do emerytury nie wlicza się do roszczenia o zachowek.

Należy bowiem podnieść, iż stanowisko orzecznictwa jest jednolite, że przy ustalaniu zachowku nie uwzględnia się wartości gospodarstwa rolnego przekazanego przez spadkodawcę następcy na podstawie umowy przewidzianej w art. 59 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Jeżeli jednak była to „zwyczajna” darowizna – bez powyższego zastrzeżenia, a darowizna wyczerpuje masę spadkową, może Pan dochodzić roszczenia o zachowek od siostry.

Zachowek dla brata po sprzedaży gospodarstwa

Zgodnie z treścią art. 991 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Mając natomiast na uwadze art. 1000:

„§ 1. Jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.

§ 2. Jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.

§ 3. Obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny”.

Z uwagi na to, „jeżeli spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, uprawniony do zachowku może dochodzić od obdarowanego roszczenie o zachowek w graniach określonych w art. 1000 kc” (wyrok SN z dnia 30.01.2008 r., sygn. akt III CSK 255/07).

Jeżeli jednak gospodarstwo rolne zostało przekazane przez spadkodawcę następcy na podstawie umowy przewidzianej w art. 59 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, to niestety nie przysługuje Panu skuteczne roszczenie o zachowek.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼