Przejście na emeryturę KRUS przy podziale majątku i gospodarstwa rolnego

Okres opłacania składek KRUS

Przyjmuję, że mama miała prawo do ubezpieczenia rolniczego przez okres 35 lat (sam fakt opłacania składek to jedno, ale KRUS może podważyć prawo podlegania pod ubezpieczenie, jeśli mama nie spełniania warunków).

Jeśli mama legitymuje się okresem 35 lat podlegania pod ubezpieczenie KRUS, to może wystąpić o emeryturę KRUS po osiągnięciu wieku 60 lat.

Zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r, poz. 704 ze zm.) „emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący w przypadku kobiet 55 lat,

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat, z uwzględnieniem art. 20,

3) zaprzestał działalności rolniczej”.

Przepis art. 20 ust. 1–3 ustawy stanowi, że „do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 2 pkt 2, w przypadku osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r, zalicza się okresy:

1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983–1990,

2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16. roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.”

Zobacz również: Ile ziemi może sobie zostawić rolnik na emeryturze?

Podział majątku i zaprzestanie uprawiania ziemi

KRUS może mieć wątpliwości co do kwestii zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego z uwagi na bycie nadal właścicielką/współwłaścicielką gruntów rolnych objętych obecnie podziałem majątku między małżonkami. Może powodować to zawieszenie część uzupełniającej, ale i tu jest możliwość obrony.

Przyjmuje się, że prowadzenie działalności rolniczej to wykonywanie czynności zarządzających dla osiągnięcia określonego celu w zakresie produkcji rolniczej, dla którego na ogół konieczne jest fizyczne wykonywanie pracy.

Nie można przy tym utożsamiać pojęcia prowadzenia działalności rolniczej (z istoty zarobkowej) z pojęciem własności lub posiadania gruntu. Ułatwieniom dowodowym w tym zakresie służy regulacja zawarta w art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1403).

Zobacz również: Ile trzeba mieć hektarów przeliczeniowych żeby być rolnikiem?

Zaprzestanie działalności rolniczej

Według tego przepisu uznaje się, że „emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając:

1) gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:

a) małżonkiem emeryta lub rencisty,

b) jego zstępnym lub pasierbem,

c) osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,

d) małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c;

2) gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych;

3) gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia;

4) własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka”.

„Podkreślić należy, że przepis ten nie modyfikuje pojęcia prowadzenia działalności rolniczej ani też nie definiuje wyczerpująco pojęcia nieprowadzenia działalności rolniczej. Prowadzenie bądź nieprowadzenie działalności rolniczej należy do sfery faktu. Ułatwienie dowodowe, o którym mowa wyżej polega na tym, że rolnicy będący właścicielami gospodarstw wymienionych w tym przepisie nie muszą wykazywać, że nie prowadzą działalności rolniczej – fakt ten uznaje sam ustawodawca. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że własność lub posiadanie gospodarstwa rolnego, w obecnym stanie prawnym, pozostaje w zasadzie poza sferą stosunku ubezpieczenia społecznego rolników w sensie bezpośrednich przesłanek tego stosunku oraz że właściciele gospodarstw rolnych mogą dowodzić, że nie prowadzą działalności rolniczej” (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2004 r., sygn. akt II UZP 5/04). W wyroku z dnia 30 listopada 2005 r., sygn. akt I UK 59/05, Sąd Najwyższy wskazał, że „przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, ustawowe domniemanie, że właściciel gruntów zaliczanych do użytków rolnych prowadzi działalność rolniczą, może być obalone odpowiednimi dowodami”. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, że „założenie, iż dla nabycia prawa do emerytury rolniczej, posiadanie (własność, współwłasność) gospodarstwa rolnego znaczy to samo, co prowadzenie gospodarstwa rolnego, jest nieprawidłowe” (tak też wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20 marca 2014 r., sygn. akt III AUa 2233/13).

„Przepis art. 19 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników uzależnia wyraźnie prawo do wcześniejszej emerytury od zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej (co nie jest przewidziane przy emeryturze rolniczej w wieku powszechnym). Zatem pomocnicze odwołanie się do art. 28 ust. 4 jest uzasadnione, gdyż dzięki temu można ustalić okoliczności, które należy brać pod uwagę przy badaniu zaprzestania przez ubezpieczonego prowadzenia działalności rolniczej” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 3 października 2012 r., sygn. akt III AUa 46/12).

Zobacz również: Renta chorobowa a gospodarstwo rolne

Część uzupełniająca emerytury

Mama będzie musiała udowodnić, że nie mieszka na terenie gospodarstwa, nie pracuje w nim, nie prowadzi działalności rolniczej. Wówczas KRUS nie zawiesi jej części uzupełniającej emerytury.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼