Opłacanie składek za granicą i w KRUS - jak wstecznie wypisać się z KRUS?

Ubezpieczenie w KRUS-ie jako jedyne ubezpieczenie

Zgodnie z ustawą z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ubezpieczenie społeczne rolników obejmuje samych rolników, ale także pracujących z nimi domowników.

Z uwagi na to, że ubezpieczenie w KRUS ma charakter ubezpieczenia „dopełniającego”, tj. takiego, które skutkuje tylko wtedy, kiedy rolnik nie ma innego tytułu do ubezpieczenia, to każdy rolnik, który decyduje się na jakąkolwiek inną działalność nierolniczą poza jego gospodarstwem, musi liczyć się z tym, że jest to sytuacja, w której może on utracić prawo do podlegania rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu. Stąd tez każdy rodzaj podejmowanej działalności, również tej za granicą winien być zgłoszony do właściwej dla danego rolnika jednostki terenowej KRUS.

Wyjaśnienia KRUS-u potrzebne do wstecznego wypisania

Na podstawie dostarczonych dokumentów jednostka KRUS przeprowadza postępowanie mające na celu wyjaśnienie, w jakich okresach osoba zainteresowana spełnia warunki do pozostawania w polskim ubezpieczeniu społecznym rolników i w ubezpieczeniu zdrowotnym. Rolnik, podejmując pracę za granicą winien również zgłosić, w jakim charakterze jest ona wykonywana, tj. czy jest to praca najemna czy też wykonywana na własny rachunek. Może przecież zdarzyć się i tak, że posiadając gospodarstwo rolne w Polsce, rolnik będzie wykonywał analogiczną działalność w którymś z krajów Unii Europejskiej, co upoważni go do kontynuowania rolniczego ubezpieczenia społecznego. Natomiast w przypadku podjęcia się pracy najemnej, jak to jest w przypadku Pani mamy, to niestety traci się tytuł do rolniczego ubezpieczenia społecznego. Dzieje się tak, ponieważ z tytułu pracy najemnej podlega się ubezpieczeniu w kraju, w którym tą prace najemca wykonuje.

Powyższe zasady wynikają z naszego prawa krajowego, ale nie tylko, ponieważ Polska jest również zobowiązana do przestrzegania zasad koordynacji krajowych systemów zabezpieczenia społecznego zapisanych w rozporządzeniach Parlamentu Europejskiego i Rady (WE): nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE. L. 200 z 07.06.2004r.), nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE. L. 2009. 284. 1). Te przepisy dotyczą obowiązują również w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) lub w Szwajcarii. I tak w świetle rozporządzenia 883/2004 z tytułu zatrudnienia w dwóch lub więcej państwach członkowskich można podlegać jedynie ustawodawstwu jednego państwa. Podleganie przez osobę przemieszczającą się we Wspólnocie systemowi zabezpieczenia społecznego tylko jednego państwa członkowskiego, jest konieczne w celu uniknięcia zbiegu mogących mieć zastosowanie przepisów ustawodawstw krajowych, jak również mogących z tego wyniknąć problemów.

Od czasu wejścia w życie ww. rozporządzeń (1 maja 2010 r.) Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego pełni również funkcję instytucji właściwej w zakresie ustalania ustawodawstwa właściwego więc KRUS potwierdza formularze o właściwym ustawodawstwie (E 101) osobom pozostającym w ubezpieczeniu rolniczym w następujących przypadkach:

• Podejmowania za granicą działalności na własny rachunek podobnej do działalności prowadzonej w Polsce – na podstawie art. 12 ust. 2 Rozporządzenia 883/2004.
• Prowadzenia działalności rolniczej w Polsce i poza jej granicami.
• Prowadzenia działalności rolniczej i pozarolniczej w Polsce i działalności pozarolniczej poza jej granicami.
• Prowadzenia działalności rolniczej w Polsce i pozarolniczej za granicą.
• Zastosowania wyjątków od przepisów art. 11 do 15 na podstawie art. 16 Rozporządzenia 883/2004 w odniesieniu do osób, które pozostaną ubezpieczone w systemie rolniczym (w KRUS).

Zobacz również: Powrót do KRUS po umowie o pracę

Brak zgłoszenia w KRUS podjęcia pracy za granicą

Zatem brak zgłoszenia KRUS-owi faktu podjęcia pracy za granicą oraz określenia charakteru tej pracy skutkuje niestety tym, że KRUS, nie mogąc ustalić, czy w zakresie ubezpieczenia Pani mama podlega ustawodawstwu polskiemu czy ustawodawstwu państwa obcego zadecyduje o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników. Niestety taka jest sankcja za niedopełnienie obowiązku zgłoszenia wyjazdu za granice i podjęcia tam pracy. Ubezpieczenie ustaje z końcem kwartału, w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie ubezpieczeniu. W zależności bowiem od tego, gdzie Pani mama pracuje jakiego rodzaju podejmuje działalność, kto jest jej pracodawcą, czy jest to działalność wykonywana osobiście, w jakiej jest ona proporcji do prowadzonej działalności rolniczej we własnym gospodarstwie, będą miały znaczenie rozwiązania dotyczące ustalenia ustawodawstwa właściwego. Trzeba wziąć więc pod uwagę i taką sytuację kiedy np. Pani Mama większość swojej pracy wiążę z prowadzeniem własnego gospodarstwa rolnego, ale wykonuje też np. sezonową działalność w Islandii. Wówczas podlegałaby polskiemu ustawodawstwu, ale to ustawodawstwo będzie w gestii Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dlatego że każdy inny tytuł rodzi obowiązek podlegania ubezpieczeniom w systemie powszechnym i wyłącza z ubezpieczenia rolniczego. Ale jak wynika z Pani wyjaśnień, KRUS rozpoznał już sytuację Pani mamy i zadecydował o zwrocie świadczeń ubezpieczeniowych za 5 lat przy uznaniu, że Pani mama podlega ubezpieczeniu w Islandii.

Zsumowanie dwóch emerytur - polskiej i zagranicznej

W momencie przejścia Pani mamy na emeryturę okresy pracy w Polsce i za granicą w Islandii po prostu zostaną zsumowane. Zgodnie z tą zasadą przy ustalaniu prawa i obliczaniu wysokości emerytury przysługującej na podstawie ustawodawstwa jednego państwa członkowskiego uwzględniane są okresy ubezpieczenia (pracy) lub okresy zamieszkania przebyte na terytorium każdego innego państwa członkowskiego.

Okresy zamieszkania za granicą w państwach członkowskich mogą zostać uwzględnione w Polsce jedynie w przypadkach, kiedy wewnętrzne przepisy prawne danego państwa uzależniają nabycie prawa do świadczeń od przebycia okresów zamieszkania na ich terytorium. Rozumiem jednak, że Pani mama nie chcę doliczać do polskiej emerytury lat pracy na Islandii – i zapewne słusznie, bo świadczenie tam z pewnością będzie wyższe niż łączone w Polsce.

Zobacz również: Czy KRUS można zapłacić wstecz?

Dwa świadczenia emerytalne z dwóch krajów

Nie ma przeszkód, aby pobierać dwa świadczenia za różne okresy ubezpieczenia w dwóch różnych krajach. Nie ma potrzeby powiadamiania KRUS-u o otrzymaniu zagranicznego świadczenia, choć nie ma przeszkód, aby to zrobić. Najważniejsze to nie łączyć okresów ubezpieczenia, czyli nie próbować doliczyć lat pracy w obu państwach. Po otrzymaniu świadczenia na Islandii zapewne zostanie przesłane zawiadomienie do KRUS-u w Polsce o świadczeniu, aby nie zostały zdublowane lata ubezpieczenia. Dla przypomnienia: emerytura z Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń (Tryggingastofnun) wypłacana jest, począwszy od 67. roku życia, niezależnie od sytuacji społecznej czy rodzinnej. Kobiety i mężczyźni mają takie same prawa. Aby uzyskać prawo do emerytury, dana osoba powinna być zameldowana w Islandii przynajmniej przez trzy lata pomiędzy 16. a 67. rokiem życia. Zamieszkiwanie przez 40 lat, w wieku od 16. do 67. roku życia, daje prawo do pełnej emerytury, natomiast krótszy okres obniża odpowiednio przysługującą kwotę.

W ten sposób wysokość wypłacanej emerytury zależy od długości okresu zamieszkiwania w Islandii.

Zobacz również: KRUS a praca za granicą

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼