Obowiązek prowadzenia gospodarstwa a rozwód

Wspólność majątkowa małżeńska

Obecnie między Państwem obowiązuje współwłasność majątkowa małżeńska (wspólność ustawowa) i określają ją, przede wszystkim, przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.ri.o.). Do podstawowych zasad należą:

Art. 31 [Wspólność ustawowa - zasada ogólna]

§ 1. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

§ 2. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, 321, 568, 695 i 875).

Art. 35 [Charakter prawny wspólności] W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Art. 36 [Zarząd majątkiem wspólnym]

§ 1. Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.

§ 2. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.

§ 3. Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie. W razie przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności”.

Wspólność ustawowa, ściśle związana ze stosunkiem prawnym o charakterze osobistym, mianowicie pozostawaniem w związku małżeńskim, została ukształtowana jako współwłasność łączna. Charakteryzuje się ona tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą, więc – stosownie do art. ww. 35 K.r.io. – rozporządzać udziałami, a także żądać podziału majątku objętego wspólnością (zob. Komentarz do art. 31 K.r.io. pod red. K. Pietrzykowskiego, wyd. 3, s. 338).

Obrazowo mówiąc, w przypadku nabycia nieruchomości przez małżonków, którzy mają ww. wspólność majątkową, ich wpis jako właścicieli będzie oznaczony w Dz. II Księgi wieczystej, jako 1/1 wspólność ustawowa majątkowa małżeńska (przy każdym nazwisku). Co wskazuje właśnie, iż jest to, jak wcześniej podałem współwłasność łączna i niepodzielna. A zatem powinni wszystko robić razem – np. razem sprzedać tę nieruchomość, czyli rzecz. Nabyli przecież właśnie razem i do majątku objętego wspólnością ustawową. I tak zakładam, jest u Państwa.

Zobacz również: Gospodarstwo rolne przepisane na męża czy należy do majątku wspólnego?

Współwłasność ułamkowa po rozwodzie

W przypadku małżeństwa taka wspólność ustawowa majątkowa małżeńska ustaje, np. z chwilą rozwodu lub separacji i ulega przekształceniu w we współwłasność ułamkową. Może być także zawarta między małżonkami ww. umowa małżeńska majątkowa o ustaleniu rozdzielności majątkowej i też ma taki, zasadniczo, efekt.

W pewnym uproszczeniu i dla zobrazowania stanu prawnego zagadnienia można powiedzieć, iż w przypadku współwłasności ułamkowej przechodzimy na grunt przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących współwłasności, ale także przepisów szczególnych, jakimi są, znane już Państwu, przepisy ustawy z dn. 05.07.2019 r. o kształtowaniu ustroju rolnego.

Gdy będzie to współwłasność ułamkowa, to zapis byłby 1/2 i 1/2 współwłasność w częściach ułamkowych (także przy każdym nazwisku).

Z prawnego punktu widzenia oznacza, to, iż każdy współwłaściciel po 1/2 części gospodarstwa rolnego traktowany jest jako osobny nabywca nieruchomości rolnej i powinien spełniać wymogi ww. ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, czyli w szczególności art. 2a ust.1w zw. z art. 6 ust. 1:

„Art. 2a [Nabycie nieruchomości, ograniczenia i wyłączenia]

1. Nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Art. 6 [Rolnik indywidualny]

1. Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo”.

Zobacz również: Dopisanie żony do gospodarstwa rolnego

Posiadanie gospodarstwa rolnego

W rozważanym przypadku wydaje się, iż powinna się Pani liczyć z tym, że należy spełnić wymogi ww. przepisu, aby skutecznie posiadać 1/2 gospodarstwa rolnego, pod rygorem wykonania pierwokupu przez KOWR w stosunku do Pani części. Pierwotna decyzja nie zostanie cofnięta, tylko Pani będzie musiała spełnić, w zasadzie jej wymogi oraz wymogi ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Decyzja KOWR, formalnie, może być jednak także taka, iż nie wykona prawa pierwokupu i zgodzi się na Pani nabycie.

W rozumieniu art. 2a ust. 3 pkt 1) lit. a) ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, nie jest Pani, po rozwodzie, osobą bliską, gdyż art. 2 pkt 6) ustawy, przez osobę bliską rozumie „zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione oraz pasierbów”.

Wykształcenie rolnicze i prowadzenie gospodarstwa

Może warto w Pani sytuacji, rozważyć na przyszłość, ukończenie którejś z form kształcenia związanej z kwalifikacjami rolniczymi Obecnie, zgodnie z art. 6 ust. pkt 2)  ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego:

„Art. 6 [Rolnik indywidualny]

2. Uważa się, że osoba fizyczna:

2) posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli uzyskała:

a) wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, zasadnicze branżowe, średnie, średnie branżowe lub wyższe lub

b) tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub

c) wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie lub średnie branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub

d) wykształcenie podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub zasadnicze branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie.

3. Za staż pracy, o którym mowa w ust. 2, uznaje się okres, w którym osoba fizyczna:

1) podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników lub

2) prowadziła działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym o obszarze nie mniejszym niż 1 ha stanowiącym jej własność, przedmiot użytkowania wieczystego, przedmiot samoistnego posiadania lub dzierżawy, lub

3) była zatrudniona w gospodarstwie rolnym na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, wykonując pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej, lub

4) wykonywała pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej w charakterze członka spółdzielni produkcji rolnej, lub

5) odbyła staż, o którym mowa w art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1409), obejmujący wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej.

3a. Za staż pracy, o którym mowa w ust. 2, uznaje się również okres pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym potwierdzony zaświadczeniem wydanym na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U., poz. 310)”.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼