Czy mogę domagać się rekompensaty za pracę w gospodarstwie?

Dziedziczenie i zachowek

Niestety dopiero po śmierci rodziców może Pan dochodzić roszczeń do brata – zachowku. Nie może Pan natomiast żądać od rodziców czegokolwiek.

Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego: „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

Zgodnie z art. 931 „w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku” Z punktu widzenia przedmiotowego stanu faktycznego istotny jest § 2 powyższego przepisu, który mówi, że„ jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych”. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Uprawnienie do zachowku

Z doktryny prawa spadkowego zauważyć należy, że w myśl art. 991 § 1 do zachowku uprawnieni są m.in. zstępni, przy czym uprawnienie to przysługuje im tylko o tyle, o ile byliby oni powołani do spadku z ustawy. Zatem o tym, kto w danym przypadku jest uprawniony do zachowku, decyduje kolejność powołania określona w przepisach o dziedziczeniu ustawowym.

Instytucja zachowku służy do ochrony interesów osób najbliższych spadkodawcy przed skutkami dokonywanych przez niego rozporządzeń [zarówno w ramach swobody testowania, jak i wynikających z poczynionych za życia darowizn – por. np. M. Pazdan (w:) K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz, art. 450–1088, 2013, komentarz do art. 991]. Przez zachowek ustawodawca ogranicza zatem swobodę testowania (dysponowania majątkiem na wypadek śmierci). Wskazuje się, że ustawa w ten sposób zmierza do realizacji wartości jakimi są ochrona (dobro) rodziny. Zachowek ma na celu ograniczenie możliwości dysponowania majątkiem właśnie w celu ochrony przed „arbitralnością” decyzji spadkodawcy i ma służyć urzeczywistnieniu sprawiedliwego podziału schedy spadkowej przy uwzględnieniu uzasadnionych zdaniem ustawodawcy praw najbliższych – por. B. Kordziewicz (red.) System Prawa Prywatnego. Tom X, Prawo spadkowe, 2015, s. 1035–1037 i tam cytowana literatura). Również w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dano wyraz stanowisku, że zachowek stanowi uzasadnione konstytucyjnie ograniczenie praw podmiotowych spadkodawcy na rzecz praw ochrony praw innych osób (por. wyrok TK z 25 lipca 2013 r., sygn. akt P 56/11).

Zachowek to spłata z połowy udziału w spadku, jaki by Pan otrzymał z tej darowizny, którą rodzice przekazali bratu.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼